SULTAN BAJAZID I

Vladavina Bajazida I (1389. - 1402.)

Dok je trajala borba na Kosovu i kad je čuo za očevu smrt, Sultana Murata I, sultanov sin, Bajazid I, bio se proglasio za vladara. Prvo je naredio pogubljenje brata Jakuba, što je nastavljeno raditi do kraja 17. st. Od tada su prinčevi zatvarani u "zlatne kafeze". Bajazid I je pokazao da nastoji nastaviti kontinuitet svojih prethodnika.
On je prihvatio ugledne ličnosti i članove porodica koje su učinile da se Osmanski bejluk proširi sa 1,5 km2 na 260 000 km2. Najzaslužnije vojskovođe su bile: hadži Ilbeg, Edže-beg, Evrenos-beg, Fadil-beg. Istaknute vojskovođe za emira Osmana i Orhana.Tadašnje hronike posebno se bave hadži Ilbegom. Značajan je za osvajanje Dimotke. Ulogu je imao i u Maričkoj bici. Odan sultanu Muratu I izazvao je zavist osmanskog vojskovođe (Lala Šahin-paše). Pošto je Lala Šahin imao uticaj na sultana on se poslužio neistinama da se hadži Ilbeg uhapsi, oslijepi i ubije na kraju. Edže-beg i Fadil-beg imali su veliki ugled, a sa princom Sulejmanom doprinjeli su osvajanju 1343. g. Galipolja. Dobili su velike posjede u evropskom dijelu carstva. U djelu "Mehakibnama' navodi se da su ova dvojica bili u bliskim rodbinskim odnosima. I Edže-beg je zbog zavisti kolega završio kao Ilbeg, dok je Fadil-beg dočekao starost.
Evrenos-beg je bio više poznat kao Mehmed Evrenos, grčkog porijekla. Zaslužan je za osvajanje Galipolja. Do smrti je bio na najvišim državnim položajima .Zasluge su mu za osvajanje Trakije, Tesalije, Makedonije, te za učešće u Maričkoj bici. Dobio je velike posjede ali odanost mu je često provjeravana.
Poslije smrti cara stavio se na stranu princa Mehmeda i imao je preko 100 god. u trenu smrti. Bio je gospodar Sereza i Jeridžej Vardara. Pored njega tu je bio i Sinan-beg, gospodar Trikale.
Među uglednijim ličnostima bio je skopski krajišnik Jirik-paša koji je upravljao skopskim krajištem. Zapovjednik Cisandera bio je Jusuf. Oni su skupa sa Evrenos-begom predstavljali glavni oslonac princu Mehmedu za objedinjavanje carstva i tako će steći velika bogatstva. Znatnog udjela su imale i pojedine porodice kao što je porodica Mihajloglu čiji je jedan dio došao u Evropu a drugi ostao na tlu Soguta. Osnivač ove porodice je Kjoše Mihailo. U toku ranijeg perioda oni su bili poglavari Bitinije. Savezništvo sa Osmanom i Orhanom omogućilo mu je da zadrži ranije posjede i da dobije Harmanoglu. Zapaženu ulogu imao je u pregovorima sa Bizantom. Iza Kjoše Mihaila ostala su tri sina: Aziz, gazi Mihal-paša i Balta. Balta je bio odan OC i u bici kod Angore je poginuo. Ali-beg je imao najuspješniju karijeru i za njega se veže azijski dio porodice. Sjedište im je bilo u Amasiji i Brusi a učestvovao je u Kosovskoj bici kao vođa akindžija (dovudža). Zbog zasluga je jedno vrijeme bio beglerbeg Rumelije do 15 jula 1413. g. Ali-begov sin Juruc-paša bio je poznati vojskovđa za sultana Murata II, bio je i beglerbeg Rumelije. I on je komandovao akindžijama vodeći ih prema Nikopolju, Sofiji...
Ali-begov sin gazi Mihal-paša istakao se u ratu protiv Vlaške kneževine, učestvovao je u boju sa sultanom Mehmedom II Fatihom. Ali-beg je ratovao i poslije osvajanja Bosne 1478. gdje prodire do Venecije a 1492. dokumenti bilježe da ratuje kod današnje Ljubljane (Suzi Celebi u djelu je opisao Ali-bega).
Porodica Timurtaš (gvozdeni kamen), osnivač porodice bio je Timurtaš-paša. O njemu postoje tri verzije: Hammer, Ismail Haki Uzunčaršili; potomak alpovske (glavarske) porodice, saradnik emira Osmana. Otac mu se zvao Kara. Ali-beg jedan od najistaknutijih vojskovođa za Osmana i Orhana. Zahvaljujući ugledu i podrsci Timurtaš je imao značaj i za sultana Murata I. Iako je povremeno učestvovao u ratovima u Evropi posebno se starao za Aziju. Između 1362-1371. u Rumeliji za vrijeme velikih pomenutih vojskovođa, Timurtaš je imao čast u Aziji. Nakon Muratove smrti Bajezid je imenovao Timurtaš-pašu za rumelijskog beglerbega. Ta odluka je imala svoj značaj i težinu. Novi vladar je bio upoznat da među vojskovođama vlada konkurencija i da je to posebna klica nestabilnosti. Kako se za Timurtaš-pašu znalo da je odan dinu ve devlet tako se znalo da će mu ova funkcija najbolje odgovarati. Poslije 1389. Timurtaš-paša je pristupio uređenju timarskog sistema i bio je vojno aktivan (osvajanje Stipa, Prilepa, Bitola, Katarina.). Sa akindžijama je duboko upadao i do Save i Dunava. Učestvovao je i u osmansko-karamanskom ratu protiv Ala Edina. Zbog svih zasluga dobio je zvanje vezira. U tom zvanju bit će zarobljen 1402. u bici kod Angore i zajedno sa anadolskim beglerbegom bit će pušten. Umire u Brusi kod jednog od sultanovih sinova, princa Ise. Za drugog Timurtaš-pašu se zna da je imao dva sina Omer-bega i Oruc-bega.
AKI NDŽIJE su poluregularne osmanske snage. U prvoj fazi nastanka i razvoja najviše akindžija je bilo iz Trakije. Bilo je muslimana, nemuslimana, martolosa, vlaha. Ime su dobili od turske riječi akin - upad a upadali su na teritorije koji nisu direktno graničile sa osmanskom državom. Zato nisu imali nikakvu nadoknadu države. Plata im je bila ratni plijen. Bili su široko obučeni, iz seoskog stanovništva a ratovali su manjim grupama kako bi lakše prodrli u pozadinu neprijatelja. Akindžije su ratovale svih 12 mjeseci. Početkom 16. st. u Bosni ih je bilo oko 1000 po kanunnami. Manji odredi po 10-15 ljudi izgledali su kao da nemaju discipline ni taktike. Ali naprotiv imali su dobru komandu i dovudže su slušali a zapovjedništvo se zvalo tekfur. Najveće osmanske vojskovođe su bile njihove starješine i pored zvanja dovudže zvali su se još ulular. Ratni plijen nisu dijelili ni s kim. Naročito su bili aktivni od Murata I do sultana Murata II. To je vrijeme poznato kao doba gazijstva. Naročito im je naklonjen bio sultan Bajazid I Munja. Nakon stabiliziranja vlasti Bajazid I je promišljeno vodio vanjsku i unutrašnju politiku. Pokušavao je biti neutralan u sporovima a u odlukama krajnje oprezan. Dok Jirik-paša iz Skopja naređuje napade u Bosnu, drugom Firdus-paši naređuje napade na Kratovo (rudnici) 1389. U ime Lazarevog sina njegova majka Mara sklopila je ugovor sa sultanom kojim priznaje vlast sultana na teritoriji Lazara Hrabeljanovića, Stefanu ostaje vlast na tlu njegovog tragično preminulog oca. Da bude vazal Osmanlijama morao je
• Učestvovati u svim osmanskim ratovanjima;
• Dati sultanu za ženu svoju sestru Oliveru;
• Davati iz rudnika srebra godišnji danak (ekonomsko iscrpljivanje);

Pored teritorije Lazara Hrabeljanovića sultan poklanja pažnju Bizantskoj imperiji koja je bila u teškoj situaciji. Poraz na Kosovu pokazao je Bizantiji da Osmanlijama u Evropi nema ko da se suprotstavi. Tu situaciju dobro je znao Bajezid I pa je 17. septembra 1399. doprinio da Jovan V Paleolog dođe na prijesto. On uskoro umire a na prijesto dolazi Manojlo II Paleolog jedan od posljednjih imperatora 1391.-1425. koji je odgodio propast imperije. Nemajući izbora Manojlo II koji je bio gospodar Konstantinopolja bio je prisiljen da potvrdi da je sultanov vazal. Tako je kupio vrijeme da se u Konstantinopolju osjeća kao vladar. Ali bilo je tu još uspona i padova. Tokom 1390. novi sultan proveo je u Jedrenu. U tom periodu podigao je džamiju sa njegovim imenom. U to vrijeme sultan je morao pažnju posvetiti i Anadoliji jer su smjenu sultana neke porodice dočekale kao priliku za pobunu te tako nastojale vratiti samostalnost. Znajući za tu opasnost sultan je protiv porodica poslao elitne jedinice. Ali iste 1390. on je sa ostalom vojskom napao grad Filadelfiju. Ona je zakonski bila u sastavu Bizantskog Carstva ali kako je Jovan V Paleolog bio vazal sultanu, sultan traži pomoć i car osvaja sam svoj grad. Pored osman. i bizant. trupa učešće su uzele i trupe Stefana Lazarevića. Od tada se Srbi organizuju za pohode Osmanlija. Nakon osvajanja ovog grada dato mu je novo ime, Allašeher. Grad se nalazio na vaznom geostrateškom polžaju te se odatle spremao pohod na bejluk Ajdin. Emiri bejluka Ajdin, Filadelfiju su smatrali svojim gradom. Zato je ovaj bejluk na vijest o padu Filadelfije poslao dio vojske protiv Osmanlija. Međutim, vojni zapovjednici bejluka Ajdin preživjeli su poraz. Prihvatili su mirovni ugovor sa sultanom i emir je pristao da se umjesto njegovog imena na hutbama spominje sultanovo ime, te da priznaje osmansku srebrenu akču za legalan novac. Na kraju je prihvatio da je Allašehir konačno u sastavu osmanske države. Iz Efesa koji je bio gl. grad Ajdina emir je sa članovima dinastije presao u grad Tir. Ajdin je od 1391. ušao kao vazalni bejluk u sastav OC. On se do tad smatrao najjačim bejlukom. Osvajanja nisu uspavala sultana te on prelazi u bejluke Menteše i Saruhan. Emiri ovih bejluka otišli su prema istočnoj Anadoliji. Slično je uradio Goturum (sakati) Bajazid, emir bejluka Kastamonija. Ova tri bejluka povjerio je na upravu sinu sultana Ertogolu.
Sultan je odlučio da preduzme mjere mobilizacije i zauzeo je bejluke Germijan i Tekke. Oni su bili tampon zona između OC i Karamnskog bejluka. Sultan je planove izvršio brzo bez materijalnih i ljudskih žrtava. Sada napada emira Ala Edina u više navrata. On napušta prijestolnicu Konju i prelazi u grad Kilikiju. To koristi sultan Bajazid i odlazi sa trupama pred Konyu. Tad primjenjuje taktiku da opkoli grad i korektnim primirjem poštede stanovništvo. Taj postupak se proširio diljem Male Azije. Stoga mnogi gradovi stavljaju se pod vlast sultana: Akšehir, Aksaraj, Nigde. Emir AlaEdin sada nudi sultanu zaključenje mirovnog ugovora. Tu ponudu Bajazid I je i prihvatio. Sporazum je potpisan tako što svi gradovi osvojeni do tad ostaju u vlasti Osmanlija a ostali u okviru Karamanskog bejluka. Nova granica postavljena je na rijeci Čehajsembe. Nakon uspjeha u Anadoliji sultan smatra da se treba više posvetiti pitanjima u Evropi.
Dok je ratovao u Anadoliji sve vojne trupe povukao je u Aziju. Tu situaciju koriste Ugarska kraljevina sa kraljem Sigismundom i Vlaška kneževina. One su skovale plan za osvajanje Dobrudže i Vidinske kneževine. Mirča je sa vojskom trebao osvojiti Dobrudžu i Silestru a Ugarska je težila za Vidinom. Bajazid je 1391. počeo prebacivati vojne snage u Evropu i 1392. su krenuli u osvajanje Skopja koje je bilo od velikog značaja. Neposredno poslije osvajanja Skopje postaje glavni centar skopskog krajišta i odatle kreću sve operacije. Osmanlije kreću o osvajanje teritorije albanskih plemena. Dok su Ugarska i Vlaška vijećale Osmanlije napadaju tlo Vidinske Bugarske koja je već odavno unutar razorena i osvajaju je 1392. g. Bugarski kralj šišman je bez puno taktiziranja prihvatio vazalne odnose prema sultanu. Dok Osmanlije zauzimaju teritoriju Bugarske, Mletačka Republika je ojačala i proširila vlast na teritoriju Peloponeza. To je oživjelo ideju pokretanja novog krstaškog rata. Zagovarala se ideja o ujedinjenju istočne i zapadne crkve. Ovu situaciju koristio je karamanski emir AlaEdin koji mobiliše vojsku i kreće na Brusu i Ankaru. AlaEdin i saradnici su znali da je Brusa više nego običan grad za Osmanlije. Napad na Ankaru bio je potreban jer se grad nalazio u središtu Anadolije i imala je značaj za sve Turkmene. Karamanski emir je stoga napao ove gradove. Smatralo se da će Ala Edin brzo ostvariti svoj cilj. U Aziji nije bilo dosta vojnih snaga a jedinice su napadale na više frontova. Zarobljavanje Timurtaš-paše bio je signal sultanu da akcije Ala Edina nisu bezazlene. Bajazid je napusti Jedrene i vojsku prebacio u Anadoliju.Započeo je novu mobilizaciju i sa vojskom krenuo protiv Ala Edina. Do bitke je došlo na ravnici Akčavija koja je bila u sastavu bejluka Germijan. Ala Edin je pustio Timurtaš-pašu iz zatvora i sultan je njemu povjerio komandu nad vojskom. Timurtaš-paša nanio je gubitke Karamanima. Osmanlije su zarobile Ala Edina i sinove mu Alija i Mehmeda. Neposredno po zarobljavanju Timurtaš-paša naredio je da se Ala Edin pogubi. Osmanska vojska nastavlja osvajanja na tlu karamanskog bejluka: Sivas, Tokat i Kajseri (gradovi). Ovi gradovi su imali izvjesnu autonomiju. Bajazid kreće i protiv Goturum (šepavog) Bajazida. Još 1392. su od njega osvojili gradove Kastemonij, Sansu, Jandži i rudnike vazne za industriju. Sultan nastavlja aktivnost i u Evropi. Već se ukazuje prilike koje će se susresti sa njegovim sinovima. Osmanski vladari bili su uzorni i odani vjeri i državi zanemarujući i svoje osjećaje. To su poštovali i najveći neprijatelji. Ova tradicija se počela zanemarivati sa Bajazidom što je bio uticaj njegove žene Olivere (uživanje alkohola). On je počeo zapostavljati svoje sultanske obaveze, a to se odražavalo i na Halil-pašu Čandarliju i čitav sistem. Počinju se unositi znaci razvrata.
Nakon otkrivanja velikog vezira (dalje Veliki vezir) da nije moralno čist Ali-paša Čandarli preduzeo je mjere za reorganizacijom. On je proveo borbu protiv korupcije a posebno poklanja pažnju sudstvu. Proveo je brojne reforme i sudije više neće imati platu nego 2 % od presuda, uveo je sudske takse (2 akče). Posebno su važne i reforme monetarnog sistema. Povučena je stara akča i kovao se novac sa večom količinom zlata i srebra. Na sve ove situacije i sultan je počeo više pažnje posvećivati svom ponašanju.
Postignuti vojni i politički uspjesi sultana Bajazida zabrinuli su kralja Sigismunda (1385.-1437.). Sigismund je pokušao da na svaki način spriječi prodiranje Osmanlija. Nakon osvajanja Bugarske Osmanlije nastavljaju akcije u pravcu Vlaške. Ona je počela da ratuje protiv sultana ali je doživjela poraz. Osmanlije su od sultana Orhana imali ljude na dvorovima koji su radili za njih.Već 1394. g. Vlaška kneževina priznala je vazalnost prema sultanu. Znajući da je ovo uznemirilo Evropu državnici vrše pritisak na ostale vladare da im se pridruže. Bajazid je tražio da mu vazali dođu u Jedrene. Nije mu došao Manojlo II Paleolog. Sultan je nakon ovog susreta započeo blokadu Konstantinopolja. Naredio je akindžijama da ratuju na Peloponezu. Sultan je napao neosvojivi dio Tesalije. Sva ta aktivnost na tlu Albanije, Grčke, Makedonije dovela je do prodiranja Osmanlija
1395. do Slankamena na Dunavu. To je uznemirilo vlaškog kneza Mirču te on otkazuje vazalnost što je još više izazvalo Osmanlije. Najveći dio pored yeničera činile su jedinice sa Markom Kraljevićem na čelu. Ovaj vazal je provodio sva sultanova naređenja i kad je 17. maja 1395. g. došlo do borbe Osmnalije su izgubile Marka Kraljevića na Rovinama, svog vjernog vazala. Zaoštravanje odnosa sultana sa evropskim vazalima rezutiralo je savezom Mletačke Republike, Ugarske Kraljevine i Bizantskog Carstva. Sultan naređuje da se izgradi Anadolihisar sa druge strane Konstantinopolja. Sultan je znao da je ovaj grad zaštićen i da se odupirao brojnim napadima. I ovog puta osmanska blokada željela je da prisili stanovništvo na vazalne odnose. Drugi razlog je bio dugotrajna opsada-punih 8 godina (1394-1402) radi slabljenja grada. Osmanska država je tada bila suočena sa drugim nevoljama. Oni dolaze u susjedstvo Ugarskoj Kraljevini kod Dunava. Vlaška je bila u sastavu OC. Kralj Sigismund je smatrao da ne smije napustiti vladare koji su mu dali vojsku od 60 000 ljudi. Ovi vojni odredi bili su sigurni da će moći nanijeti poraz Osmanlijama. Dok je Sigismund pripremao vojsku ni Osmanlije nisu čekale mirno. Osmanski zapovjednici su preduzeli novu mobilizaciju i pripreme za rat. širila se velika propaganda. Tako su se vojske približavale i susrele se početkom septembra 1396.g. kod NIKOPOLJA. Prava bitka se odigrala 28. septembra 1396. U početku se nije mogao nazirati pobjednik ali vremenom OV (osmanska vojska) je preuzela inicijativui evropljani su doživjeli poraz. Pobjeda je bila puno više od puke vojne pobjede. Ugled osmanskih vladara je u cijelom islamskom svijetu porastao. Halifa Abasida Al Mutevekil II dao je sultanu titulu sultan rimskog carstva..
Nakon pobjede kod Nikopolja Osmanlije su prodrle sve do Sremske Mitrovice a akindžije do Slovenije, tj. Ptuja i štajerske. Posebna zasluga pripala je Ratkoviću (Laskovicu) preuzeo je pod Osmanlijama akcije protiv svojih sunarodnjaka.
Drugi dio vojske ratovao je na Peloponezu pri čemu su dobili veliki plijen. Veliki uspijeh je bilo osvajanje grada Argosa. Na onim prostorima današnje Makedonije Osmanije 1397. g. vrše kolonizaciju. Dovode Turkmene i druga plemena Male Azije koja ne poznaju sistem (Tatari). Turkmenska plemena bila su nomadska (juruk) i dajući im teritorije imali su ih blizu za nove mobilizacje. U Aziji ponovo 1397. dolazi do novog osmansko-karamanskog rata. Osmanska vojska je ponovo zabilježila pobjedu. Došlo je do novih teritorijalnih širenja. Praćeni su od strane mamelučkih sultana, najpoznatiji vladari, zauzimali su tlo Malatije i Eldžistana. Nezadovoljavajući se sa postignutim uspjesima postigli su nove uspjehe zauzimanjem Erzidžana što ih je dovelo do kontakta sa Timur Lenkom. Nakon smrti Džingis-hana Mongolsko carstvo je bilo podjeljeno na više hanata. Tad na prijesto stupa Timur Lenk, potomak plemena Berlosa. Timurov otac nije bio vladar te mu nije mogao ostaviti titulu. O njemu saznajemo tek 1363. g. nakon pobjede nad Timurtoglukom kad je bio u službi emira Husejna. U znak priznanja nad Timurtoglukom emir Husejn daje Timuru svoju sestru za ženu. Ugled mu jača ženidbom sa Husejnovim kćerkama. Timur je priznat za gospodara Herata i Balhe on za prijestolnicu izabira grad Samarkand. On je dao da se izgrade brojne palače, zaštitni zid oko grada i doveo brojne učenjake.
Sve učinjeno uticalo je da na skupštini svih hanata tzv. KURILTAI bude izabran za vođu svih Mongola. Pod njegovu upravu došlo je 9 zemalja, Dinastija Ceten, Harizma, Horasan, Tataristan i Dest kipcaku, zemlje Muzaferovih sinova u Iraku u Hindustanu i na kraju od Kineskog zida do Sredozemnog mora, od Rusije do Mamelučke države. On je za kratko vrijeme stvorio močnu državu. Od mnogobrojnih bitaka koje je vodio u jednoj je ranjen u nogu i ostao je hrom (lenk). Bio je izuzetno obrazovana ličnost, govorio je turski, perzijski, bio je hafiz. Pažnju je posvečivao i Bibliji i Tevratu. U mladosti je čitao biografije poznatih vojskovođa. U historiji je poznat kao okrutan vladar. Kad Timurova vojska dolazi u kontakt sa Osmalijama 14/15. st. mongolsko carstvo je bilo na vrhuncu moći. Sultan Bajazid I je tad uspio stvoriti i uvećati teritoriju svoje države koja se prostirala na 690 000 km2. To je značilo da se uvećao broj podanika i privrednika koji su omogućili velike uspjehe. U cilju stabilisanja stanja u Carstvu, sultan je pažnju posvetio Mihajlu II Paleologu. Smatrajući da uzalud troši novac sultan sklapa sa njim ugovor kojim se prekida opsada Konstantinopolja ali da car pristaje na vazalan odnos. Bizantski sudija nije mogao suditi muslimanima te sultan uz dozvolu cara šalje svog kadiju.
Sultan je dozvolio i brojnim trgovcima (Genova, Dubrovnik) da slobodno obavljaju saradnju sa osmanskim trgovcima. Ponovo je povratio svoj raniji ugled poremećen raskalašenim ponašanjem. Došlo je do zategnutih odnosa sa Mongolima. Sultan je iranskim vladarima dozvolio utočište a naročito je time izazvao Timur Lenka. Smatrajući da sultan izriče neprijateljstvo prema njima Timur Lenk dolazi 28. augusta 1400. g. u grad Sivas koji je pretvara u prah i pepeo. Kad je grad napadnut sultanov sin Ertogul bio je zarobljen i pogubljen. Na putu osvajanja Mongoli nanose poraze Mamelucima i 5. januara 1401. ulaze u Damask a 2 mjeseca poslije i u Bagdad. Osmanska vojska bila je u mnogo inferiornijem položaju. Omjer vojske bio je 70 000 ljudi Osmanlija i 160 000 ljudi Timur Lenka. Postojala je mogućnost da se vladari ujedine ali da Bajazid prizna vazalnost. Do bitke je došlo 28. augusta 1402. g. kod Ankare (Angore). Uz Bajazida su se nalazili brojni vazali gdje se posebno isticao Stefan Lazarević. Kod Timur Lenka su bili emiri bejluka Menteše, Karamana. Jedini ko je do kraja ostao dosljedan je Stefan Lazarević koji je nakon poraza osmanske vojske otišao u Konstantinopolj i dobio titulu despota. U ropstvo je pao sultan Bajazid I i sin mu Musa. Preostale jedinice su se povukle.
Timur Lenk se korektno odnosio prema svom protivniku. Bajazid je negativno reagirao na sve ponude. Kada se otvoreno počeo izjašnjavati Timur Lenk je naredio da sultana zatvore u kafez i tako ga pronose kroz Anadoliju. Već 9. maja 1403. kod Akšehira Bajezid je umro od moždanog udara ili je popio otrov iz prstena. U trenutku smrti imao je 43 godine života. Pod njegovom vlašću Osmanlijsko carstvo je preraslo u respektabilnu silu a osvajanja u Anadoliji omogućila su posjedovanje cijele Anadolije, Makedonije, Grčke do Atine, Peloponeza, Bugarske. Vladari su prihvatili vazalni odnos prema sultanu. Do 1402. sultan Bajazid je uspio da stvori centralizovanu i moćnu državu sve službe bile su dobro organizirane. Jedan dio turkmenski plemena je zbog toga bio nezadovoljan i htjeli su slobodno živjeti. Kao i njegov otac Murat I 1362. koji je od osvojenih teritorija u Evropi formirao je Rumelijski ejalet tako je i Bajazid 1393. od azijskih sandžaka formirao Anadolski ejalet.
U toku cijele vladavine na celu carskog divana bio je Veliki vezir Ali-paša Čandarlija. On je na dužnost došao 1377. Ali-paša je uz sultana Bajazida izgledao kao suvladar. Postavljene vojskovođe bile su Evrenos-beg, Ali-paša Mihajloglu, Timurtaš-paša. Protiv sultana su svo vrijeme bile brojne anadolske porodice te je vremenom nezadovoljstvo raslo. To je dovelo da sultan u bici kod Angore doživi poraz od brojnih porodica koje su stale na stranu Timur Lenka.

VRIJEME INTERREGNUMA (1402. - 1413.)

Nakon pobjede nad Osmanlijama Timur-han je mnogim begovima u znak zahvalnosti vratio njihove kneževine koje postaju samostalne države. On je vješto postupao i prema Bayazidovim sinovima. Preostali dio teritorije koji nije vraćen podijelio je između trojice braće Sulejmana, Ise i Mehmeda. Princ Sulejman je dobio Rumelijski ejalet, princ Isa dobio je teritoriju oko Bruse (i grad Brusu) a princ Mehmed je vladao preostacima iz srednje Anadolije (Amasija i Tokat). Timur je i zarobljenike pustio iz zatvora naročito vojskovođe (veliki izdaci, pobuna, velikodusnost).
Ubrzo nakon pobjede kod Ankare Timur Lenk krenuo prema Izmiru (Smirna) kojom su upravljali Ivanovci sa Rodosa. Timurovi zapovjednici nanijeli su im poraz. Krenuli su prema samom Izmiru u kome su živjeli i muslimani. Građani su poslali oko 10 000 djece koji su nosili Kur'an kako bi zaustavili vojskovođe. Timur je naredio ubistvo djece. Ušao je u Izmir, zapalio ga i potom pri povratku prema istoku Anadolije saznao je za smrt Bayazida. Nakon Izmira zauzeo je Krimski hanat da bi 1404. g. mobilizirao vojne snage i započeo svoj pohod na Kinu. Smrt ga je zatekla 19. februara 1405. kod grada Otraks imao je 70 godina života a oko 36 godina je proveo kao han.
Nakon napuštanja teritorije Male Azije 1403. podjela koja je nastala na hanovo insistiranje dovest će do veoma interesantnih događaja. Niko od sinova nije uzeo titulu sultana. Za princa Sulejmana se znalo da je obrazovan ali sklon alkoholu (r. 1375.). Živio je do 1410. Drugi sin Isa bio je kratko gospodar Bruse i imao je neslavan kraj. Musa također nije imao uspjeha dok je najviše postigao princ Mehmed. Rođen je 1382. a živio je do 1421. Kao sultan je bio 7 godina i 10 mjeseci. Radilo se o veoma promišljenom političaru. Nakon privremene podjele OC koju je izvršio Timur-han, prinčevi su znali da su teritorije koje su im povjerene bile samo privremenog karaktera. U najboljem položaju nakon te podjele prošao je princ Sulejman, koji je dobio cijeli evropski dio carstva, to je bila jedna zaokružena cjelina. Druga dvojica Bayazidovih sinova kao prvi susjedi došli su odmah u sukob.S ultani Orhan, Murat i Bayazid u toku svojih dugogodišnjih vladavina stvorili su jaku centralizovanu državu, imali su veliki broj kršćana, pa jevreja kao svojih podanika. Sličnu politiku u novim okolnostima nastavili su Mehmed i Sulejman. Ali druga dvojica braće bili su zagovornici centralizacije smatrajući da treba biti organizovana kao osmanski bejluk na osnovi gazijstva. Prema nemuslimanima su zauzimali okrutniji stav. Kako je 1403/4. teritorij Male Azije bio pošteđen Timurovih pohoda jer je on otišao u osvajanje Kine, to će svaki od braće iskoristiti da popravi svoj autoritet na području kojim je upravljao. Ali to će dovesti do bratoubilačke borbe. Mehmed kreće u osvajanje bejluka Saruhan, Menteše i Ajdin s ciljem da ih stavi pod svoju vlast ali u tome ga ometaju njegova braća, prije svih Isa. Razlog za to je u činjenici da je Isa bio svjestan svoje slabosti te je htio zadržati status quo.bAli Mehmed šalje svoju vojsku na Isine odrede i u bici kod njegove prijestolnice Bruse nanio mu je poraz. Nakon toga Isa je bio prisiljen da napusti Anadoliju i spas nađe u evropskom dijelu carstva, kod bizantskog cara Manojla II Paleologa. Takav razvoj ove borbe Sulejman je posmatrao dosta pasivno ali saznavši za njen rezultat stao je na stranu Isaa i poslao mu je pomoć od 10 000 ljudi. Napadači su ovoga puta na više mjesta potukli Mehmedovu vojsku da bi kod Bruse ponovno doživjeli poraz. Isa ponovo odlazi u Konstantinopolj i traži pomoć od Ismentijag-bega. Od tada nemamo nikakvih vijesti o Isau. Njegove teritorije ušle su u sastav Mehmedove države.
Dok je u Maloj Aziji trajao bratoubilački rat Sulejman je najveći dio svog vremena provodio raskalašeno. Još 1403. predao je Manojlu II sklopljen ugovor po kojem je predao Bizantu Solun, želeći da od Manojla na taj način stvori svog saveznika. Istovremeno Sulejman sklapa ugovor sa Stefanom Lazarevićem. Neku vrstu poluvazalnog odnosa Sulejman zadržava i sa Mirčom (Vlaška država). Sulejman posebno sklapa ugovore sa albanskim aristokratskim porodicama Musa i Kitapi. Takvo stanje koje je odgovaralo Sulejmanu nije odgovaralo Mehmedu koji je smatrao da ujedinjena osmanska država ne može biti bez evropskog dijela. Inače Mehmed je bio bolji političar nego Sulejman koji je bio bolji vojskovođa. Smatrao je da prvo treba ujediniti osmansku državu na području Male Azije a onda krenuti u osvajanje evropskog dijela. U tome je imao podršku Ali-paše Čandarlije. Saznavši za ove planove Mehmeda brat mu Sulejman odlučio se na vojnu aktivnost protiv brata na području Male Azije. Aktivnost je bila usmjerena na osvajanje Bruse. U toj prvoj fazi ratovanja Sulejman je nanio par poraza Mehmedu i osvoji značajnu teritoriju uključujući i Brusu. Tada se dešava nešto iznenađujuće. Princ Musa postaje vrlo značajna ličnost 1406. kada se pridružuje Mehmedu. Njegova vojna aktivnost počela je u evropskom dijelu napadajući Sulejmanovu vojsku sa malim vojnim odredima. Uz novčanu pomoć Mehmeda postiže značajne uspjehe, između ostalog osvaja Jedrene. Uvidjevši opasnost nastale situacije Sulejman se brzo vraća u Evropu, napada Musaa, i vraća izgubljeni teritorij. Nakon tih događaja iz 1406. naredne 4 godine Sulejman ne napušta evropski dio osmanske države.
Raskalašen način života Sulejmana utjecat će na to da izgubi savez i prijateljstvo sa mnogim vaznim ličnostima. Te slabosti najbolje će iskoristiti Mehmed i Musa. Smatrajući da Musa ima više ratnog iskustva Mehmed ga šalje 1410. u Evropu sa velikim brojem vojnika. Poučen iskustvom iz 1406. Musa se koristi svim Sulejmanovim slabostima pa se čak koristi i potkupljivanjem.Vodi munjevit rat, osvaja Jedrene. Sulejman je ubijen. Ova dešavanja na jugu Evrope imala su uticaj na vjerska pitanja. Za razliku od Sulejmana koji je samo formalno bio musliman, Musa je bio vrlo fanatičan. To su vrlo brzo osjetili tadašnji osmanski vazali kao što su Stefan Lazarević i Manojlo II Paleolog. Neposredno nakon uspostavljanja vlasti Musa je dotadašnje danke znatno uvećao.Od Manojla je tražio i da mu vrati sav teritorij koji im je Sulejman bio dao.Nemajući drugog izbora vratit će mu Solun i dio teritorija Tesalije.To Manojlo nije učinio slučajno.
U evropskom dijelu carstva Musa je za kazaskera postavio šejha Bedrudina. Sa promjenama unutrašnje politike mjenja se i odnos prema vladaru i odnosi društvenih klasa uopće. Počinju da se okupljaju turkmenski nomadi koji su bili pod uticajem heretika priznavali islam, ali nisu se pridržavali prakse. Sve više spahija napušta Musaa.To isto rade i drugi osmanski redovi kojima ne odgovara anarhija i u sve većem broju prelaze na stranu Mehmeda ali on ostaje bez akindžija koji prelaze na stranu Musaa. Nakon nepune tri godine vladavine Musa je otjerao sve one koji su bili protivnici necentralizovane države, a pridobio one koji su bili za to. Do bitke između braće dolazi na polju Camurlin kod Samarkana (50 km od Sofije)
5. jula 1413. g. Tek tada dolaze do punog izražaja pripreme Mehmeda da razbije Bajazidove prijatelje, da na svoju stranu dobije nekadašnje očeve vazale. Vojnički poraz Musaa koštat će ga života. Nakon toga Mehmed se proglašava pobjednikom i ujedinjuje OC te se proglašava sultanom istog 5. jula 1413. g. Od tada pa do smrti 4. maja 1421. pravi gospodar Osmanlijskog carstva bio je Mehmed I. Od tada i pored poraza nikad se više neće desiti podjela Osmanskog carstva.

preuzmi seminarski rad u wordu » » » 

Besplatni Seminarski Radovi