Demografska ekspanzija i kvalitet životne sredine

Demografija je društvena nauka o stanovništvu . Ovaj termin je prvi upotrebio belgijski statističar Akil Giljar 1855 godine. Demografija istražuje i proučava zakonitosti i pravilnosti u biološkom i migratornom kretanju stanovništva, promene u demografskim strukturama (biološkim, socio-ekonomskim i intelektualnim), proučava kakve su vrste te zakonitosti, njihovo kvantitativno i kvalitativno delovanje i utvrđuje međusobne odnose kretanja stanovništva sa drugim društvenim i ekonomskim pojavama.
Demografija je interdisciplinarna nauka povezana sa matematikom i statikom, ekonomijom, socijologijom, medicinom i epidemiologijom, psihologijom, antropologijom i biologijom .
Demografija kao nauka o dinamici stanovništva obuhvata proučavanje njegove veličine, strukture i podele, kao i to kako se stanovništvo menja tokom
vremena zbog rađanja, umiranja, migracija i starenja. Demografska analiza može da se odnosi na celokupno stanovništvo ili grupe definisane kriterijumima kao obrazovanje, nacionalnost, religija, ekonomska aktivnost i ostalim. Postoji mnogo podela demografije po različitim kriterijumima. Najčešće se u evropskim zemljama deli na: medicinsku, matematičku, socijalnu i ekonomsku. Grane matematičke, ekonomske i socijalne demografije su se veoma razvile poslednjih godina.
Česta podela demografije je i na formalni i meterijalnu demografiju. Formalna demografija proučava čiste demografske varijable: rađanje, umiranje, migracije i statističke manipulacije u vezi ovih pokazatelja.
Materijalna demografija (population studies) je šire polje demografije koje podrazumeva proučavanje: fertiliteta, mortaliteta, i migracija u širem socio-ekonomskom i kulturnom kontekstu koristeći pri tom kvantitativne i kvalitativne metode. Primena računara u XX veku nije zaobišla ni ovu nauku, tako da na osnovu primene informacionih sistema možemo lakše vršiti kompjuterske simulacije i raditi projekcije stanovništva za budućnost sa više zavisnih varijabli, takođe mnogi novi oblici uticanja na brojno stanje i kvalitet populacije kao što su kloniranje i reprogenetika će u budućnosti doći do većeg izražaja.
Bilo je puno polemika o potrebi postojanja demografije kao samostalne discipline, čak i o tome da li je demografija nezavisna nauka ili set povezanih poddisciplina kao što su matematička, ekonomska, socijalna i istorijska demografija. Tome je posledica da danas mnogi demografi rade u mnogim disciplinama pored demografije (ekonomiji, sociologiji, antropologiji).

1. Demografska ekspanzija i eksponencijalni rast

Osnivanje naselja postalo je moguće kada su pre više hiljada godina nomadska plemena otkrila upotrebu semena i kada su počeli sa nastanjivanjem. Naselja su postajala pijace i tržnice ukoliko su imale povoljan saobraćajni položaj. I socijalno-ekonomski i političko-pravni okvirni uslovi igrali su odlučujuću ulogu u razvoju naselja u gradove.
Kao primer za grad Beč je karakteristično da se istorija u izuzetno velikoj meri ogleda u arhitekturi grada. Urbanistički razvoj dokumentuje svakako i veliku prekretnicu evropske istorije. Ovaj vremenski luk proteže se od srednjeg veka sa gotičkim katedralama, preko simbola svetovne moći i doba renesanse i baroka, do dominantne slike grada u doba osnivanja krajem XIX veka.
1857 godine je odlučeno da se sruše bastioni koji su okruživali centar grada. Ova odluka do dan danas trajno utiče na strukturu grada.
Umesto prostranih livada oko venca gradskih zidina pojavila se ulica Ring koju je monarhija učinila svetski poznatim spomenikom do dana današnjeg.
U Beču se nalazi mesto koje je UNESCO proglasio svetskom kulturnom baštinom, zato se mora prihvatiti izazov da se s jedne strane očuva istorijsko građevinsko nasleđe, i da se s druge strane dozvoli umeren moderan razvoj centra grada i arhitekture budućnosti.

Najvažniji ciljevi koje je naučnik Step dao su:

1. obezbeđivanje povoljne investicione klime za privredu pomoću atraktivnih lokacija, infrastrukture i inovativnih ustanova kao i obezbeđivanje obližnjih resursa za snabdevanje,
2. jemstvo za raznovrsnost i kvalitet životnog prostora u regionu Beča obezbeđivanjem i proširenjem zelene zone i dunavskog predela zajedno sa Donjom Austrijom,
3. koncentrisanje urbanističkog razvoja oko sposobnih javnih prevoznih sredstava, štedljivo ophođenje sa resursima zemljišta, forsiranje kombinovanog korišćenja i sprečavanje funkcionalnog i socijalnog izdvajanja,
4. povećanje učešća ekološkog paketa (bicikl, pešačenje, javni prevoz) i ujedno redukovanje motorizovanog individualnog saobraćaja,
5. garancija za kvalitet življenja u gradu pomoću ravnopravnog pristupa ustanovama kulturnog života, socijalnim, obrazovnim, zdravstvenim i starateljskim ustanovama, stambenom prostoru dovoljne veličine i kvaliteta kao i zonama prirode i relaksacije,
6. i svakako vođenje računa o zahtevima „naučnog društva“ odgovarajućim unapređenjem istraživanja i nauke i na taj način kontinuinirano poziciranje grada kao „metropole znanja“.

Na početku istorije čovečanstva, broj stanovnika na Zemlji bio je stabilan. Njegovu dinamiku su određivali biološki faktori, a visok natalitet bio je praktično eliminisan visokom smrtnošću.
U periodu 7.000 – 6.000 godina pre naše ere, kada se zemljoradnja tek počela razvijati, procenjuje se da je na našoj planeti živelo 5 – 10 miliona stanovnika. Na početku naše ere živelo je oko 300 miliona, a 1750. godine nešto više od 750 miliona.
Prema procesu UNESCO-a, 1830. godine čovečanstvo je imalo oko milijardu stanovnika. Od 1900. godine, u svetu je broj stanovnika porastao od 1,5 na preko 6 milijardi.
Sada u svetu živi preko 6 milijardi ljudi. Svake dve sekunde rodi se 10, a umre 5 osoba. To znači da svake dve sekunde ima 5 stanovništva više na zemlji ili preko 200.000 ljudi za dan. Pretpostavlja se da zemljinu kuglu može da naseli 30 milijardi ljudi.
Svake nedelje u gradove širom sveta doseli se preko milion novih stanovnika. Tako preko 200 gradova ima više od milion stanovnika, a desetak ima više od 10.000.000 stanovnika. Dolazak novog stanovništva premašio je procene svetskih eksperata. Konkretnije: 90 % rasta populacije dogodiće se u urbanim sredinama.

Tabela 1 – Svetski megagradovi 1970. i 2015. godine

1.1. Podaci i metode

Demografija se oslanja na upotrebu ogromnih količina podataka, uključujući rezultate popisa stanovništva i beleženje rođenja, braka i smrti. Prvi moderni popis je obavljen u francuskim teritorijama Severne Amerike 1665. godine, a moderni u današnjem smislu je obavljen 1801. godine u Engleskoj i Velsu kada je i određeno da će se obavljati svakih 10 godina. Ovaj metod skupljanja demografskih podataka se danas koristi u celom svetu.
U mnogim zemljama, posebno u trećem svetu, pouzdani demografski podaci se još uvek teško prikupljaju. Stanovništvo Nigerije je, na primer, tokom 1980-ih procenjeno na oko 100 miliona ljudi, dok je popisom stanovništva iz 1991. popisano manje od 89 miliona ljudi.

1.2. Važni pojmovi

• Opšta stopa nataliteta, godišnji broj živorođenih na hiljadu stanovnika sredinom godine posmatranja. Pošto ova mera zavisi od ukupnog stanovništva to je ona viša mera rasta stanovništva nego mera nivoa rađanja.
• Opšta stopa plodnosti ili fertilitet, godišnji broj živorođenih na 1000 žena u fertilnom kontigentu (često se uzima period od 15. do 49. godine starosti, ali ponekad i od 15. do 44. godine).
• Specifične stope fertiliteta po starosti, godišnji broj živorođenih (od majki starih između x do x+n) na 1000 žena u određenim starosnim grupama (obično starost po petogodišnjim starosnim grupama 15-19, 20-24 itd.)
• Opšta stopa smrtnosti ili mortaliteta, godišnji broj umrlih na 1000 stanovnika sredinom perioda posmatranja.
• Stopa smrtnosti o dojčadi ili infantilnog mortaliteta, godišnji broj umrle dece mlađe od 1 godine na 1000 živorođenih.
• Očekivano trajanje života, broj godina koje pojedinac određene strosti može očekivati da će doživeti iz aktuelni nivo smrtnosti po starosti.
• Stopa ukupnog fertiliteta, broj živorođenih na 1 ženu u njenom reproduktivnom životu,ako bude rađala po istim specifičnim stopama fertiliteta po starosti kao i u godini posmatranja, to jest to je suma specifičnih stopa fertiliteta po starosti. Za prosto obnavljanje stanovništva potreban je nivo od oko 2,14 dece po ženi, pri niskim mortalitetnim uslovima.
• Bruto stopa reprodukcije, broj ženske dece koje će roditi žena u toku svog reproduktivnog perioda po aktuelnim specifičnim stopama fertiliteta, a može se izračunati i kao proizvod stope ukupnog fertiliteta i verovatnoće rađanja ženskog deteta ( 0,485 ).
• Neto stopa reprodukcije, broj ženske dece koje će roditi jedna žena po istim specifičnim stopa mortaliteta i stopa fertiliteta kao u godini posmatra, to jest ako bude izložena datom rasporedu rađanja i umiranja. Za prosto obnavljanje stanovništva potrebno je da ova mera bude 1, što bi značilo da svaka žena rodi 1 žensko dete. Ova mera se može dobiti i kao prizvod bruto stope reprodukcije i medijane verovatnoće doživljenja za starost od 50 godina.

2. Uticaj demografske ekspanzije na kvalitet životne sredine

Kao rezultat intenzivne urbanizacije, industralizacije i razvoja poljoprivredne proizvodnje vodeni baseni su izloženi eutrofizaciji, odnosno unosu različitih otpadnih materija. Kao rezultat eutrofizacije dolazi do poremećaja ravnoteže u ekosistemu koji se manifestuju remećenjem životnih aktivnosti vodenih organizma i izmenom kvaliteta vode. Drastično remećenje ravnoteže u ekosistemu usporava ili zaustavlja proces autopurifikacije, odnosno samoprečišćavanje, tokom koga se pod uticajem fizičkih (razblazenje,taloženje), hemijiskih (oksidacija,redukcije,hidroliza) i bioloških procesa kvalitet vode, nakon nekog vremena od uliva eflueta,poboljšava.
”Zemlju smo prostrli i po njoj nepomične planine razbacali i učinili da na njoj sve s merom raste.”
Pod pojmom životne okoline podrazumeva se sve ono što okružuje čoveka. To su: vazduh, zemljište, voda, vegetacija i ostali živi svet koji egzistira u tri sredine, međusobno povezane u dinamičnu ravnotežu.
Biljni svet koristeći mineralne stvari, energiju Sunca i ugljendioksid iz vazduha proizvodi organske materije i kiseonik, neophodne za život čoveka i životinja.
Uginule biljke i životinje vremenom se mineralizuju do neorganskih materija koja su polazna osnova za sintezu složenih organskih materija u biljkama, koje dalje koriste životinje i čovek.
To se neprestalno dešava, čineći večni krug života i ravnotežu, koja je daleko od statične.
Ključnu ulogu čine mikroorganizmi koji razlažu organsku materiju do krajnjih anorganskih spojeva: vode, ugljendioksida i amonijaka i tako omogućavaju obnovu i održavanje života na Zemlji.
Životnu okolinu čine tri medija: vazduh, voda i zemljište.
Vazduh, čiji omotač koji okružuje Zemlju do približno 970 km visine i koji ima masu od 5,3 X 1015 tona.
Čist vazduh je osnov za zdravlje i život ljudi i čitavog ekosistema. Vazduh je smeša gasova koja čini atmosferu, a sastoji se približno od 4/5 azota, 1/5 kiseonika i vrlo malih količina plemenitih gasova, ugljen dioksida, vodonika, ozona, vodene pare i raznih nečistoća. Nevolje nastaju kada se ovaj odnos poremeti.
Zagađeni vazduh utiče na različite načine na zdravlje ljudi i čitav ekosistem. Atmosfera služi i kao sredstvo transporta zagađujućih materija do udaljenih lokacija i kao sredstvo zagađenja kopna i vode. Zagađenje vazduha zavisi prvenstveno od tipa zagađivača.
Glavni izvori zagađenja vazduha su zagrevanje stanova, industrijske aktivnosti i saobraćaj.
Najčesće zagadjujuće materije su ugljenmonoksid (CO), sumpordioksid (SO2), azotdioksid (NO2), mikroočestice čađi. Specifične zagađujuće materije vazduha su i olovo, kadmijum, mangan, arsen, nikl, hrom, cink i drugi teški metali i organske materije koje nastaju kao rezultat različitih aktivnosti.
Ugljen monoksid (CO) je veoma otrovan gas, bez boje mirisa i ukusa. Ovaj gas nastaje prilikom nepotpunog sagorevanja fosilnih goriva. Koncetracija od 1% CO u vazduhu je smrtonosna. Ugljen monoksid je toksičan u visokim koncentracijama i indirektno doprinosi globalnom zagrevanju ozona. Emisije potiču uglavnom od saobraćaja. U Evropi se emituje oko 125 M tona, ili 11% od ukupne svetske emisije ovog gasa.
Emisija SO2 jedinjenja drastično je veća u zimskom nego u letnjem periodu, zbog sagorevanja fosilnih goriva. Zimski smog pojavljuje se najčešće i najviše u centralnoj, južnoj i jugoistočnoj Evropi. Zato su vlasti u državama ovih regiona krenule u kampanju za redukciju upotrebe vozila u centralnim gradskim delovima. Koncentracija SO2 u atmosferi zapadno-evropskih gradova primetno je opala u odnosu na 1970. godinu. Pad koncentracije SO2 u atmosferi rezultat je redukcije korišćenja fosilnih goriva u zagrevanju domaćinstava.

2.1. Efekat staklene bašte

Osnovni naučni dokazi pokazuju da CO2 igra značajnu ulogu kad je u pitanju efekat staklene bašte. Inače, efekat staklene bašte je prirodni fenomen - rezultat apsorpcije kratkotalasnog Sunčevog zračenja koje Zemlja apsorbuje, ali zbog pojasa ugljen-dioksida i drugih otrovnih gasova u atmosferi infracrveni zraci ne mogu da se probiju u kosmos, već ostaju pod slojem gasova i ponovo ih apsorbuje Zemlja (dugotalasno infracrveno zračenje). Ovaj proces rezultuje efektom zagrevanja atmosfere do tačke koja je mnogo viša nego što bi to normalno bio slučaj, jer je znatno povećana prisutna koncentracija CO2 i drugih gasova staklenika u atmosferi.

2.2. Koliko je velik uticaj saobraćaja na zagađenje vazduha?

Istraživanja pokazuju da se, u većini gradova, taj uticaj kreće između 40 i 50%, što znači da je za polovinu od ukupnih izvora emisije krivac - saobraćaj.
Na nivo zagađenosti vazduha utiču:
• starost, odnosno kvalitet vozila
• kvalitet goriva koje se korsiti
• propusna moć ulica, način na koji je planiran saobraćaj unutar jednog grada (između ostalog i to da li postoje prstenovi koji vode tranzitni saobraćaj van grada)
• način organizovanja gradskog saobraćaja (npr, da li postoji podzemna železnica ili ne, kao što je slučaj u Beogradu gde se većina gradskog prevoza obavlja autobusima)
• položaj grada, meteorološke prilike područja.
• Istraživanja pokazuju da 50 % aerozagađenja u gradovima potiče od saobraćaja. 22. septembar je Svetski dan bez automobila.

Uticaj demografske ekspanzije na zemljište

Zemljište na kome čovek živi je neposredno vezano za njegov život i opstanak. Sastavljeno je od mineralnih stvari, organskih materija i vode. U njemu egzistira poseban živi svet. Poseban značaj i ulogu imaju mikroorganizmi koji su prisutni u zemljištu.
Cilj kontrole je ispitivanje zemljišta, obrada podataka, formiranje i dopunjavanje baze podataka o stepenu i karakteristikama zagađenja, kao i vrstama prisutnih polutanata. Pored toga cilj istraživanja je identifikacija osetljivih i opterećenih područja, posebno u zoni zaštite izvorišta i monitoring efekta zagađenja na vodu koja se zahvata za vodosnabdevanje, vodu za zalivanje poljoprivrednih kultura, kao i na zdravlje populacije. Sistematsko praćenje kvaliteta zemljišta zahteva primenu adekvatnih metodoloških pristupa i specifičnu statističku obradu podataka, kako bi dobijeni rezultati mogli biti komparirani i vrednovani.
Zemljište predstavlja najpovršniji sloj Zemljine kore u kome se neprekidno odvijaju dinamički procesi pod uticajem klimatskih, bioloških, hemijskih i mehaničkih faktora, a pre svega ljudske aktivnosti. Uopšteno gledano zemljište je sastavljeno od slojeva, profila, od kojih svaki ima svoje specifičnosti. Površinski sloj predstavlja sloj humusa, a debljine je od
nekoliko sentimetara do 1,5m. Ovaj sloj se tokom vremena stvara slaganjem biljnog materijala, razloženih ili delimično razloženih organskih materija. Prelazni sloj zemljišta nastaje spiranjem različitog geološkog materijala vodom, a dublje slojeve izgrađuju glineni minerali u kojima dolazi do akumulacije neorganskog i organskog materijala i vode. Ujedno, zemljište predstavlja veoma kompleksan eko sistem u kome žive različiti oblici
živog sveta (bakterije, gljivice i plesni, aktinomicete, virusi, protozoe, amebe, infuzorije, hematode, gliste, člankari, insekti, krtice i glodari, alge i drugi biljni i životinjski svet).
Zagađenje zemljišta poreklom iz otpadnih voda:
otpadne vode iz tehnoloških postupaka u industriji i privredi;
vode zagađene usled poljoprivrednih aktivnosti (veštačka đubriva, pesticidi iorganski otpaci različitog porekla);
otpadne vode iz individualnih domaćinstava, kolektiva, ugostiteljstva i drugo.
Zagađenje zemljišta poreklom iz atmosfere:
emisija iz industrijskih tehnoloških procesa;
emisija usled sagorevanja fosilnih goriva u industriji, kapaciteta za proizvodnju energije (TO-TE), individualnih i lokalnih kotlarnica i dr.;
emisija poreklom od motornih vozila koja koriste naftu i derivate;
emisija prilikom sagorevanja različitih organskih materijala, biomase i sl.
Zagađenje zemljišta čvrstim otpadnim materijalom poreklom iz privrede, domaćinstava,poljoprivrede i dr.

Buka je zvuk koji je neprijatan za uho. Nekada je poticala od prvobitnih fenomena grmljavine sa praskom groma, eksplozije vulkana, duvanje vetrova i morskih talasa . Sa pojavom raznih zanata,kod koih je buka neizbežna, samo određeni broj ljudi je ugrožen ( kovači, kujundzije, zvonari, bubnjari ). Danas skoro da nema naselja i radnih meska koje nije manje ili više izloženo buci.
Zvuk je osećaj koji se prima preko organa uha izazvan promenama vazdušnog pritiska, odnosno zvuk je sve ono što čujemo.
Buka odnosno zvuk nastaje kada oscilacije u vazduhu logintudijalnih talasa stignu do našeg uha. Učestalost tih talasa nalazi se u rasponu od 20 – 20000 Hz. Zvuk moze da se prostire u bezvazdušnom prostoru . Za njegov postanak i prenošenje neophodna je materija. Buka nastaje nepravilnim treperenjem čvrstih, tečnih i gasovitih materija čije se oscilacije prenose do uha. Kod zvuka (buke) se razlikuju : boja,jačina i visina.

Otpad predstavlja proizvode iz domaćinstva, poljoprivrede, industrije . On moze biti čvrst, tečan i gasovit.
Ranije je izbacivan u spoljašnju sredinu dok se nije videlo da priroda ne moze uvek da se izbori sa njim. Pesticidi, povećan organski otpad, toksični material, teški metali, plastika.
Gasovi – SO2, CH4, CO2, freoni stvaraju ozonsku rupu,vraćaju se na zemlju u vidu kiselih kiša .
Čvrsti otpad – on je nastajao još u najprimitivnijim oblicima ljudske zajednice. Čovek sve što nije mogao da iskoristi on je to bacio I tako stvorio otpad.

Opasan otpad čini smeša materija koje sadrze niz opasnih toksičnih jedinjenja, maker i u mikrokoličinama.
Opasni otpadi mogu na 6 načina da izazovu opasnost:

1. Njihovim ispitivanjem može doći do zagađivanja podzemnih voda.
2. Zagađuju se površinske vode, a još češće podzemne vode.
3. Zagađuje se vazduh usled njihovog sagorevanja isparavanja i sublimacije.
4. Može doći do neposrednog trovanja.
5. Preko lanca ishrane.
6. Vatra i eksplozija.

3. Zaštita životne sredine od demografske ekspanzije

U cilju zaštite izvorišta vodosnabdevanja, zaštite zdravlja stanovništva, očuvanja kvaliteta vodnih resursa i prevencije uključivanja perzistentnih opasnih neorganskih i organskih materija u lance ishrane. Dobijeni podaci, u višegodišnjem nizu, mogu se koristiti i kao osnova za procenu efikasnosti preduzetih mera sanacije.

Buka - Definitivno rešavanje problema buke je moguće jedino regulisanjem saobraćaja van stambenih i drugih zona kojima buka remeti kvalitet života. Ublažavanje njegovog dejstva može se postići:
- rešenjem vezanim za saobraćajnu, i rastojanjem te saobraćajnice od objekta, spuštanjem na nizu kotu postavljanjem objekta-barijera ili zelenog rastinja, upotrebom materijala koji je lošiji rezonator i drugo i
- rešenjem u okviru pojedinih objekta.

Odlaganje otpada se može vršiti bez izdvajanja konverznih proizvoda i energije. Danas se uglavnom odlaže ostatak nakon obrade otpada.
Deponija – u odnosu na nekontrolisanja smetlišta, to su mesta gde se odreženim tehnološkim procesima i sanitarnim pravilima tretmana čvrstih otpadaka vrši zaštita okoline od zagađenja , podzemnih, površinskih voda, zemljišta i atmosfere.
U blizini deponije ne sme da bude značajni resursi podzemnih , površinskih voda,kao i da zemljište nije atraktivno za neku drugu svrhu.
Dva načina deponovanja čvrstog otpada :
1. površinski
2. odlaganje u rovovima

Na teritoriji cele Srbije nije adekvatno rešeno upravljanje otpadnim materijama. Na postojećim deponijama završava celokupan komunalni otpad sa opasnim otpadom bez predhodnog tretmana.
Površina postojećih deponija se svake godine povećava što je poseban problem, jer se mnoge nalaze u neposrednoj blizini gusto naseljenih mesta. Lokacije sadašnjih deponija nisu predhodno pripremljene za odlaganje otpada, tako da na njima ne postoji sloj koji sprečava prodiranje ocednih voda sa deponije u vode i zemljište. Sadašnje deponije predstavljaju dugoročnu opasnost po zdravlje stanovništva jer zagađuju površinske i podzemne vode i zemljište. Zbog navedenih činjenica, a u cilju zaštite životne sredine, zaštite zdravlja stanovništva, zaštite voda i zemljišta, kao i kvaliteta vazduha potrebno je izgraditi regionalne sanitarne deponije.

Otpadne vode. Pored iskorišćenih, a ne prečišćenih voda, u vodotokove se ispuštaju i vode koje nastaju prirodnim luženjem rudarskih kopova odlagališta i jalovišta. Tako u vodotokove dospevaju veće količine otpadnih voda od zahvaćenih sa izvorišta i godišnje se ispusti preko 22 miliona kubika. Ove vode se ispuštaju bez ikakvog ili nedovoljnog prečišćavanja.
Tretman otpadnih voda. Postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda. Osnovne faze u preradi otpadnih voda na većini postrojenju su:
• odvajanje grubog otpada sistemom rešetki
• odvajanje peska u peskolovu
• taloženje grubih koloida u primarnom taložniku
• taloženje čestica veličine molekula i sitnijih kloida i stvaranje biološki aktivnog mulja (kultura bakterija koja vrši prečišćavanje otpadnih voda) u skundarnom taložniku
• biološki proces prerade otpadne vode aktivnim bakterijama u aerobnom procesu u bazenima za bioaeraciju u kojima te bakterije razgrađuju i uništavaju otpad u vodi koja se prerađuje
• odvajanje biološki prerađene vode od mulja koji u ovom procesu nastaje i njegovo skladištenje u poljima za sušenje
• ispuštanje biološki prečišćene vode koja zadovoljava ekološke standarde u recipijent
Ovakav način prerade otpadnih voda, potpuno je ekološki prihvatljiv jer se ne upotrebljavaju dodatna hemijska sredstva što omogućava da se u reku ispušta gotovo čista voda i dobijanje mulja koji se može koristiti kao ekološko đubrivo u poljoprivredi.

Kvalitet vazduha. Dotrajalost gasovoda i ostale opreme kojom se gasovi iz topionice transportuju do fabrika sumporne kiseline,
Veliki problem jeste nizak nivo ekološke svesti, nedostatak radne i tehnološke discipline i neodgovarajuća organizacija rada.
Smog je naročito opasan za decu i starije.

Emisija SO2 u Boru i Košicama i prerada koncentrata

Svake godine emituje se preko 200.000 t sumpordioksida i 300 t arsena.
Zemljište sve više postaje kiselog karaktera što utiče na njegovu plodnost i povećava pokretljivost teških metala koji mogu dospeti u biljke. Kiselost je najveća kod poljoprivrednih površina koje neposredno okružuju rudarsko-metalurški kompleks.

Sadržaj teških metala u zemljištu

Arsen i teški metali su prisutni u zemljištu. Po domaćim propisima dozvoljen je sadržaj bakra od 100 mg/kg a arsena 25mg/kg. Sadržaj bakra prekoračuje ove norme u katastarskim opštinama Oštrelj, Slatina i Bučje. Na ostalim prostorima je veoma blizu graničnih vrednosti. Sadržaj arsena je u svim zemljištima veoma blizu propisanim normama. Ovo ukazuje na neophodnost preduzimanja hitnih mera zaštite, rekultivacije i revitalizacije. Time bi se postiglo: povećanje poljoprivredne proizvodnje, proizvodnja zdravstveno ispravnih životnih namirnica, razvoj sela, smanjenje cena životnih namirnica, smanjenje siromaštva, poboljšanje kvaliteta ishrane i poboljšanje zdravlja stanovništva. Za rekultivaciju je moguće korišćenje krečnjaka iz rudnika u neposrednoj blizini što bi doprinelo poboljšanju ekonomskog položaja.

Zaključak

Nekada su ljudi živeli u skladu sa prirodom. Tada im je priroda davala onoliko koliko im je bilo potrebno i oni nisu uzimali više nego što im je bilo potrebno. Sa porastom broja stanovnika planete Zemlje, kao i sve većem okretanju ka jednostavnijem životu, ljudi su okrenuli ledja prirodi. Najveći predator posao je čovek. Ako se u budućnosti nastavimo ponašati kao i do sada, planeta neće moći da obezbedi budućnost za naredne generacije. Davno je rečeno „mi našu planetu nismo nasledili od naših roditelja, nego smo je pozajmili od naše dece“.
Sve veći razvoj gradova je neminovan, ali i pored toga moramo se truditi da obezbedim bolji sklad između nas i planete Zemlje.

Literatura

1. dr Prvoslav M. Jovanović: EKOLOGIJA VODE, Viša tehnološka škola za nemetale, Odsek: Tehnologija vode Aranđelovac, 2002.

2. dr Prvoslav M. Jovanović: ZAŠTITA ŽIVOTNT SREDINE, Milеnijum d.o.o. , Aranđеlovac, 2003.

3. mr Marica Stamenković : TEHNOLOGIJA VODE, Viša tehnološka škola za nemetale, Odsek: Tehnologija vode Aranđelovac, 2003.

4. mr Filipović D.: MODELOVANJE ZAGAĐIVANJA ŽIVOTNE SREDINE GRADOVA – MONITORING I ZAŠTITA, Zadužbina Andrejević, Beograd, 1999.

5. dr Mara Đukanović: EKOLOŠKI IZAZOV, Elit, Beograd, 1991.

6. dr Larisa Jovanović: ŽIVOTNA SREDINA I LJUDSKO ZDRAVLJE, Društvo za širenje i primenu nauke u zaštiti životne sredine SCG “EKOLOGICA“ , Beograd, 20 – 22. 04. 2005.

7. Internet arhiva

 preuzmi seminarski rad u wordu » » »

Besplatni Seminarski Radovi

SEMINARSKI RAD