INTERNA RASPODJELA TROŠKOVA

Interna raspodjela troškova

1. Troškovi i kriterijumi razvrstavanja troškova

Trošak, u najširem smislu riječi, predstavlja novčani izraz upotrijebljenih resursa koji se koriste u svrhu postizanja određenog cilja ili ostvarivanja učinka (npr. proizvodnja proizvoda ili pružanje usluga) . Međutim, troškovi se mogu definisati na različite načine zavisno od ciljeva ili informacijskih potreba korisnika računovodstvenih informacija. Veliki je broj računovodstvenih teoretičara radio na klasifikovanju ili razvrstavanju troškova gdje je sastavljen čitavi niz kriterijuma za klasifikaciju troškova. Razlike se uočavaju u nijansama kod definisanja kriterijuma ali i u samom broju kriterijuma a manifestuju se u kategorijama troškova.
Analizom različitih kriterijuma i klasifikacijom troškova kod različitih autora može se utvrditi da kod najvažnijih kriterijuma i kategorija troškova ne postoje bitne razlike što je za računovodstvo troškova od bitnog značaja. Jedan opšteprihvatljiv koncept u definisanju kriterijuma za klasifikovanje troškova i definisanje kategorija troškova može se ilustrovati na slijedeći način:

Troškovi prema vremenu nastanka:

1. protekli,
2. sadašnji ili troškovi zamjene i
3. budući, planski ili proračunski i standardni troškovi.
4. Troškovi prema reagovanju ili ponašanju na promjenu aktivnosti (opsega proizvodnje ili stepena iskorištenja kapaciteta) :
5. varijabilni,
6. fiksni i
7. mješoviti.

Troškovi prema položaju u finansijskim izvještajima:

1. nedospjeli i dospjeli troškovi,
2. troškovi proizvoda i troškovi razdoblja,
3. primarni i konverzijski troškovi

Troškovi prema uticaju na donošenje poslovnih odluka:

1. relevantni i irelevantni,
2. nastali (nataloženi ili protekli troškovi),
3. oportunitetni,
4. direktni i indirektni,
5. kontrolisani i nekontrolisani i
6. diferencijalni troškovi.

2. Metode raspodjele OTP (opštih troškova proizvodnje) sa sporednih i pomoćnih mjesta troškova na glavna mjesta troškova

Troškovi direktnog materijala i direktnog rada predstavljaju primarne troškove. U uslovima klasične proizvodnje gdje je direktan rad zauzimao značajan dio troškova proizvoda, opšti troškovi proizvodnje su bili beznačajni. Međutim, savremene proizvodne metode, uz visoki stepen automatizacije smanjile su iznos troškova direktnog rada dok se istovremeno udio OTP značajno povećao u ukupnim troškovima proizvodnje. Ta situacija je značajno promijenila sistem praćenja i raspodjele opštih troškova proizvodnje.
Kvalitetno praćenje ovih troškova je uslov za njihovu racionalnu raspodjelu i kontrolu u svim fazama i dijelovima proizvodnog procesa.
Za raspodjelu svih troškova pa tako i OTP na nosioce troškova, prije svega na proizvode, potrebno je u računovodstvu realizovati slijedeće faze:

1. Evidentiranje troškova na kontima u dnevniku i glavnoj knjizi po prirodnim vrstama,
2. Obuhvatanje troškova po mjestima troškova i po nosiocima troškova (po radnim nalozima za trošak direktnog materijala i direktnog rada),
3. Raspodjela troškova sa sporednih i pomoćnih mjesta troškova na glavna mjesta troškova,
4. Raspodjela OTP sa glavnih mjesta troškova na nosioce troškova
5. Evidentiranje raspodjele troškova proizvoda na proizvodnju i evidentiranje troškova razdoblja.

 Međutim, kada se radi o OTP kao indirektnim troškovima, koji se ne mogu direktno obuhvatati po nosiocima troškova odnosno po radnim nalozima, tada je potrebno izvršiti određene predradnje (faza 3) prije njihove raspodjele na nosioce troškova odnosno na radne naloge.
Prije same raspodjele OTP sa sporednih i pomoćnih mjesta troškova na glavna mjesta troškova potrebno ih je prethodno u računovodstvu evidentirati po prirodnim vrstama i obuhvatiti po mjestima troškova.
Sporedna i pomoćna mjesta troškova predstavljaju one organizacijske dijelove koji su direktna pomoć proizvodnim odjelima preduzeća u obavljanju osnovne proizvodne djelatnosti. Tipična sporedna i pomoćna mjesta troškova koji se zajednički nazivaju proizvodni servisi jesu: priprema rada, interni transport, služba popravaka i održavanja (mehaničko, elektro i elektroničko održavanje), izvori energije (vlastiti generatori, toplane i sl), proizvodna skladištenja, obrada podataka i kompjuterski servis proizvodnje, kontrola kvaliteta proizvoda i sl.
Troškovi koji nastaju u proizvodnim servisima tretiraju se kao OTP koji su predmet raspodjele na glavna mjesta troškova odnosno proizvodne pogone. Za raspodjelu OTP servisnih odjela na proizvodne pogone u računovodstvu danas je na raspolaganju nekoliko metoda . Manadžeri proizvodnih pogona trebaju učestvovati u donošenju odluka o metodama za raspodjele OTP različitih servisnih odjela na proizvodni pogon. Potrebno je stoga upoznati temeljna obilježja metoda i njihovu primjenu.

3. Primjena metoda raspodjele OTP sa sporednih i pomoćnih mjesta na glavna mjesta troškova

Postoji više metoda za raspodjelu OTP servisnih odjela na proizvodne pogone. Najčešće se koriste tri metode i to:

1. direktna,
2. indirektna (fazna) i
3. algebarska (recipročna metoda).

 Direktna metoda koristi se za raspodjelu opštih troškova proizvodnje servisnih odjela na proizvodne pogone tako da se zanemari pružanje usluga jednog servisa drugome. Dakle, kod ove metode nema priznavanja recipročnog pružanja usluga jednog servisa drugome što je nedostatak metode. Prednost ove metode je jedino u jednostavnosti postupka.
 Indirektna (fazna) metoda uzima u obzir pružanje usluga jednog servisa ili sporednog mjesta troškova drugom ali ne i obrnuto što djelimično ispravlja slabosti prve metode.
Algebarska ili recipročna metoda je najtačnija metoda u odnosu na prethodne. Kod raspodjele troškova uzimaju se u obzir svi međuodnosi sporednih i pomoćnih mjesta troškova te se međusobni odnosi pretvaraju u jednostavne jednačine kojih će biti onoliko koliko je sporednih i pomoćnih mjesta troškova.

4. Raspodjela OTP s glavnih mjesta troškova na nosioce troškova

Nakon raspodjele opštih troškova proizvodnje sa sporednih i pomoćnih mjesta na glavna mjesta troškova slijedi njihova raspodjela na nosioce troškova (4. faza računovodstvenog postupka sa troškovima). Krajnji cilj raspodjele OTP na nosioce troškova, po pravilu na radne naloge (analitičko knjigovodstvo konta 6000 Proizvodnja), je utvrđivanje troška proizvoda po jedinici ili mjeri za procjenu vrijednosti proizvodnje i gotovih proizvoda. Da bi se realizovala faza raspodjele OTP na radne naloge potrebno je definisati stope dodatka OTP.
Računanje stope dodatka opštih troškova proizvodnje predstavlja već poznatu aktivnost računovođa koji trebaju OTP sa glavnih mjesta troškova rasporediti na nosioce troškova, najčešće radne naloge. Svrha računanja stope dodatka OTP je utvrđivanje jediničnih troškova proizvoda ili proizvodnje. Dvije su mogućnosti računanja stope dodatka opštih troškova proizvodnje i to:

1. na temelju stvarnih OTP i
2. na temelju planiranih OTP.

Računanje stope dodatka na temelju planiranih OTP posebno se naglašava od strane manadžmenta. Naime, manadžment ne može čekati kraj računovodstvenog perioda da bi raspolagao podacima o stvarnim opštih troškova proizvodnje budući da treba imati tokom perioda sve relevantne podatke za utvrđivanje buduće prodajne cijene.
Ključ za utvrđivanje stope dodatka OTP zavisi od specifičnosti pogona za koji se računa. Najčešći ključevi za utvrđivanje stope dodatka jesu slijedeći:

1. količina proizvoda,
2. trošak direktnog materijala,
3. trošak direktnog rada,
4. sati direktnog rada i
5. mašinski sati.

Zaključak

Trošak, u najširem smislu riječi, predstavlja novčani izraz upotrijebljenih resursa koji se koriste u svrhu postizanja određenog cilja ili ostvarivanja učinka (npr. proizvodnja proizvoda ili pružanje usluga).
Raspodjela troškova na sporedna i glavna mjesta troškova te raspodjela troškova sporednih mjesta troškova na glavna mjesta troškova vrši se u praksi pomoću tabelarnog pregleda koji se popularno naziva POL (pogonski obračunski list). To je tabelarni pregled u kojem su horizontalne kolone mjesta troškova (glavna, sporedna i pomoćna) a vertikalne kolone su troškovi po prirodnim vrstama razvrstani po mjestima troškova.
Raspodjela opštih troškova proizvodnje sporednih i pomoćnih mjesta troškova (servisnih odjela) na glavna mjesta troškova predstavlja uobičajenu aktivnost računovodstva preduzeća. Uz već poznati tabelarni pregled raspodjele, poznatiji kao pogonsko-obračunski list (POL), danas su raspoložive i druge metode. Najpoznatije u primjeni jesu: direktna metoda, indirektna ili fazna metoda i algebarska ili recipročna metoda.
Nakon raspodjele OTP na glavna mjesta troškova potrebno je OTP rasporediti na nosioce troškova predstavljene u proizvodima ili radnim nalozima. Za raspodjela opštih troškova proizvodnje na radne naloge koriste se stope dodatka opštih troškova proizvodnje koje se računaju na temelju izabranog ključa (trošak direktnog materijala, trošak direktnog rada, mašinski sati, sati direktnog rada, količina proizvoda i sl.)

Literatura

1. Babić, Š., Uvod u ekonomiku poduzeća, Zagreb: Školska knjiga, 1973.
2. Barfield, J., Raiborn, C., Dalton, M., Cost Accounting, West Publishing Company, New York,1991.
3. Međunarodni računovodstveni standardi, prevod sa engleskog jezika, HZRFD,Zagreb 1996.
4. Milojević, I., Upravljačko računovodstvo, Međunarodna akademija nauka i Udruženje menadžera Srbije, Beograd, 2010.
5. http://oliver.efos.hr/nastavnici/spenavin/docs/7predavanje.ppt
6. http://www.sve-mo.ba/ef/materijal_2008_09/.../upravljacko%205.pdf
7. http://www.management.ac.me/files/1256910034.doc

preuzmi seminarski rad u wordu » » » 

Besplatni Seminarski Radovi