ANALIZA OSNOVNIH SREDSTAVA

Da bi menadžment jednog preduzeca raspolagao bitnim informacijama koje bi ga podstakle na adekvatne poteze u pogledu konsolidovanja preduzeca, potrebno je da se više pažnje posveti analizi osnovnih sredstava.
Stepen otpisanosti osnovnih sredstava se iz godine u godinu povecava. Ukupna osnovna sredstva su dostigla stepen otpisanosti od 48,5% , dok je kod opreme stepen otpisanosti dostigao cak 65,9%. S tim u vezi potrebno je naglasiti da se posebno isticu stope otpisanosti osnovnih sredstava kod proizvodnje nafte i gasa, cak 91,9%, a kod opreme 91,5%.
Nizak nivo upotrebljivosti osnovnih sredstava za posledicu je imao smanjenje fizicke sposobnosti osnovnih sredstava, kao i nedoststak novcanih sredstava za nove nabavke.
Da bi se izvršila analiza uticaja osnovnih sredstava na obim proizvodnje i na troškove proizvodnje, potrebno je izvršiti sledece analize:
1. Analiza randmana osnovnih sredstava
2. Analiza velicine, starosti i strukture osnovnih sredstava na obim proizvodnje i na troškove proizvodnje
3. Analiza povezanosti randmana osnovnih sredstava sa drugim ekonomskim indikatorima

1. ANALIZA RANDMANA OSNOVNIH SREDSTAVA

Svaka oblast poslovanja mora jasno da percipira najvažniji zadatak poslovanja.
U poslovanju sa osnovnim sredstvima, najvažniji zadatak se ogleda u ucinku, prinosu ili randmanu koji se postiže iz raspoloživih sredstava. Randman osnovnih sredstava se izražava indikatorom koji u brojiocu sadrži ukupnu proizvodnju a u imeniocu osnovna sredstva.

1.1 Odnos izmedu ukupne proizvodnje i ukupnih osnovnih sredstava

Analizirajuci odnos izmedu ukupne proizvodnje i ukupnih osnovnih sredstava, možemo dobiti podatak o tome da li se i kako fizicka sposobnost osnovnih sredstava smanjuje u nekom vremenskom periodu.

r.b. Pozicije 2001 2002 2003
1 Ukupna proizvodnja 989.876 1,230,675.90 1,546,656.89
2 Ukupna osnovna sredstva 934.675 1,189,245.89 1,537,409.56
3 1:2 1.06 1.03 1.01

Gornja tabela pokazuje odnos izmedu ukupne proizvodnje i ukupnih osnovnih sredstava. Na svakih 100 dinara ukupnih osnovnih sredstava odnosilo se u 2001. god. 106 dinara ukupne proizvodnje, u 2002. god. 103 dinara a u 2003. taj trend se smanjio na 101 dinar.
Drugi odnos pokazuje nam da je sledece razultate:
• Prinos osnovnih sredstava u 2002. god. je manji u odnosu na 2001. godinu za 2,5%
• Prinos osnovnih sredstava u 2003. u odnosu na 2002. god je manji za 6,6%
• Prinos osnovnih sredstava u 2003. je manji za 9,2% u odnosu na 2001. godinu.
Na osnovu uradene analize, možemo zakljuciti da se fizicka sposobnost ukupnih osnovnih sredstava konstantno smanjuje.

1.2. Odnos izmedu ukupne proizvodnje i opreme

Ukoliko u odnos stavimo ukupnu proizvodnju u brojiocu i opremu u imeniocu, možemo utvrditi kolika je efektivnost osnovnih sredstava.

rb Pozicije 2001 2002 2003
1 Ukupna proizvodnja 989,657.89 1,230,675.90 1,879,678.56
2 Oprema 786,487.23 1,113,587.44 1,709,586.48
3 1:2 1.258 1.105 1.099

Na osnovu ove analize utvrdili smo da se na svakih 100 dinara angažovane opreme u 2001. godini ostvarilo 126 dinara ukupne proizvodnje; u 2002. godini na svakih 100 dinara angažovane opreme ostvarilo se 110 dinara, a u 2003. godini 101 dinar. To znaci da u ovom slucaju randman ima tendenciju opadanja.

1.3 Odnos izmedu ukupne proizvodnje i ostvarenih mašinskih sati

Stavljajuci u odnos ukupnu proizvodnju u u brojiocu i ostvarene mašinske sate u imeniocu, dobicemo indikator koji pokazuje koliko se dinara ukupne proizvodnje odnosi po jednom mašinskom casu.

rb. P o z i c i j e 2001 2002 2003
1 Ukupna proizvodnja 989,657.89 1,230,675.90 1,879,678.56
2 Ostvareni mašinski sati 1,001.00 1,204.00 1,587.00
3 1:2 988.67 1,022.16 1,184.42

Na osnovu ove analize utvrdili smo da je 2001. godine po jednom mašinskom satu ostvareno 988 dinara ukupne proizvodnje, u 2002. godini 1022 dinara, a u 2003. godini 1184 dinara. Ovaj indikator pokazuje nam da je tempo porasta ukupne proizvodnje brži od tempa porasta ostvarenih mašinskih casova

1.4 Sledeci korak u analizi randmana osnovnih sredstava je da se rezultati do kojih se došlo prethodnom analizom obavezno uporede sa istim tim rezultatuma drugih preduzeca, koja su po svojoj deltnosti srodna. Na taj nacin se utvrduje cvrsta osnovica za objektivnu ocenu o postignutom randmanu osnovnih sredstava konkretnog preduzeca.

2. ANALIZA VELICINE, STAROSTI I STRUKTURE OSNOVNIH SREDSTAVA

U ovom delu analize potrebno je pronaci cime je postignut napred utvrdeni randman osnovnih sredstava, sa kolikim i kakvim osnovnim sredstvima. To podrazumeva ispitivanje i ocenjivanje:
1. Velicine i dinamike osnovnih sredstava,
2. Perspektive daljeg razvoja osnovnih sredstava,
3. Stepen istrošenosti osnovnih sredstava
4. Strukture osnovnih sredstava

2.1 Analiza velicine osnovnih sredstava

Velicinu osnovnih sredstava možemo analizirati sa sledecih apekata:
• Sa gledišta procenturalnog ucešca osnovnih sredstava u ukupno angažovanim sredstvima
• Sa gledišta dinamike osnovnih sredstava
• Sa gledišta perspektive osnovnih sredstava

2.1.1 Procentualno ucešce osnovnih sredstava u ukupno angažovanim sredstvima

Upoznavanje velicine osnovnih sredstava u ukupno angažovanim sredstvima podrazumeva pravu snagu osnovnih sredstava. Osmžim toga, utvrdicemo i odnose koji postoje izmedu mase osnovnih i mase obrtnih sredstava. Dobijene rezultate potom je potrebno uporediti sa rezultatima na nivou grupacije srodnih preduzeca.

Procentualno ucešce osnovnih sredstava u ukupno angažovanim sredstvima

rb Pozicije 2001 2002 2003
1 Osnovna sredstva 934,675.67 1,189,245.89 1,857,309.45
2 Ukupno angažovana sredstva 1,757,309.45 1,757,309.45 2,357,309.45
3 1:2 0.532 0.677 0.788

Analiza pokazuje da se od ukupno angažovanih sredstava ovog preduzeca na osnovna sredstva odnosilo 53,2% u 2001. godini, 67,7% u 2002. godini i 78,8% u 2003. godini. Ovaj trend pokazuje jacanje pozicije osnovnih sredstava.

2.1.2 Analiza osnovnih sredstava sa sa aspekta perspektive osnovnih sredstava

Perspektiva jacanja osnovnih sredstava se ispituje analizom dinamike pozicije osnovnih sredstava u izgradnji ili izradi.

Stanje pozicije osnovnih sredstava u izgradnji ili izradi

rb. Pozicija 2001 2002 2003
1 Osnovna sredstva u izgradnji 135,527.97 9,513.97 5,571.93

Iz gornje tabele vidi se da dolazi do slabljenja perspektive osnovnih sredstava. U 2002. godini došlo je do smanjenja vrednosti osnovnih sredstava u izradi ili izgradnji u odnosu na 2001. godniu za 79,6%, u 2003. godini u odnosu na 2002. za 22% dok je u 2003. godini u odnosu na 2001. godinu ta vrednost smanjena cak za 102%.

Drugi indikator za analizu perspektive osnovnih sredstava jeste procentualno ucešce pozicije osnovnih sredstava u izgradnji ili izradi u ukupnim osnovnim sredstvima.

Procentualno ucešce osnovnih sredstava u izgradnji ili izradi u ukupnim osnovnim sredstvima u periodu od 2001. – 2003. godine

rb Pozicije 2001 2002 2003
1 Osnovna sredstva u izgradnji 135,527.97 9,513.97 5,571.93
2 Ukupna osnovna sredstva 934,675.67 1,189,245.89 1,857,309.45
3 1:2 0.145 0.008 0.003

Ovom analizom utvrili smo da ucešce osnovnih sredstava u izgradnji ili izradi pokazuje tendenciju draticnog i konstantnog opadanja u ukupnim osnovnim sredstvima, što nam govori o slabljenju perspektive osnovnih sredstava. Analizom faza u kojima se pozicija osnovnih sredstava u izgradnji ili izradi može naci, i to:
- novcana faza – koja podrazumeva avanse za investicije,
- materijalna faza u smislu zaliha – i to investicionog materijala i opreme,
- faza investicija u toku – vec zapoceta montaža opreme
utvrdili smo da se neometano odvijao proces preobražavanja iz novcane forme u materijalnu formu i aktivnu formu osnovnih sredstava.

2.2 Analiza stepena istrošenosti osnovnih sredstava

Da bi smo utvrdili da li su i u kom stepenu su osnovna sredstva dotrajala, stavicemo u odnos otpisanu vrednost osnovnih sredstava u brojiocu i nabavnu vrednost osnovnih sredstava u imeniocu.

Odnos izmedu otpisane vrednosti osnovnih sredstava i nabavne vrednosti osnovnih sredstava


rb Pozicije 2001 2002 2003
1 Otpisana vrednost Osn.sred. 311,558.56 396,415.30 619,103.15
2 Ukupna osnovna sredstva 934,675.67 1,189,245.89 1,857,309.45
3 1:2 0.333 0.333 0.333

Razliciti indikatori mogu poslužiti za utvrdivanje stepena istrošenosti osnovnih sredstava.
Stepen istrošenosti osnovnih sredstava možemo utvrditi iz odnosa izmedu neotpisanog, tj. neamotrizovanog dela osnovnih sredstava – sadašnje vrednosti, i nabavne vrednosti osnovnih sredstava. Ovaj indikator govori nam o preostaloj upotrebljivosti osnovnih sredstava.

Odredeni indikatori stoje u odnosima uzrocne povezanosti sa indikatorom stepena istrošenosti, a služe za kategorizaciju dotrajalosti osnovnih sredstava.
a) U tom smislu, stepen dotrajalosti povezan je sa indikatorom procentualnog ucešca osnovnih sredstava u izgradnji ili izradi u ukupnim osnovnim sredstvima. Ukoloko su osnovna sredstva dotrajala te ih je neophodno odnavljati, o zapocinjanju procesa obnavljanja možemo steci saznanja potem pozicije procentualnog ucešca osnovnih sredstava u izgradnji ili izradi u ukupnim osnovnim sredstvima.
b) Indikator stepena istrošenosti osnovnih sredstava je u vezi i sa iznosom novcanih sredstava izdvojenih na ime obracunate amotrizacije. Iz ovog odnosa utvrdujemo da li se iz izdvojenih sredstava na ime obracunate amotrizacije mogu obnoviti osnovna sredstva ili se koraju potražiti dodatni izvori finansiranja.
c) Indikator stepena istrošenosti osnovnih sredstava je u vezi sa troškovima održavanja i troškovima opravki osnovnih sredstava. Dotrajala osnovna sredstva iziskuju vecu negu a samim tim ce za posledicu imati vece troškove održavanja i opravki.
d) Indikator stepena istrošenosti osnovnih sredstava možemo takode dovesti u vezu sa randmanom osnovnih sredstava. Ove velicine ce biti u obrnuto proporcionalnom odnosu. Što je veci stepen istrošenosti osnovnih sredstava manji ce biti ucinak ostvaren na takvim osnovnim sredstvima.

2.3 Analiza strukture osnovnih sredstava

Struktura osnovnih sredstava se analizira sa ciljem da se ustanovi pre svega:
1. U kojim oblicima se nalazi pretežni deo osnovnih sredstava,
2. U kom pravcu se vrše pomeranja unutar strukture osnovnih sredstava,
3. Sa kojim intenzitetom dolazi do promena u strukturi osnovnih sredstava.

Da bismo izvršili analizu ucešca pojednih oblika osnovnih sredstava u ukupnim osnovnim sredstvima izvršicemo sažimanje osnovnih sredstava u tri kategorije:
1. Kategorija – Smeštajni kapaciteti ( stvaraju potrebne uslove za obavljanje procesa rada: razne vrste gradevinskig objekata) ,
2. Kategorija – Radni kapaciteti (neposredno ucestvuju u radnom procesu: mašine, uredaji, instalacije, krupan alat, energetski strojevi, i sl)
3. Kategorija – Prenosni kapaciteti ( omogucavaju kontinuitet radnog procesa: transportna postrojenja, vozila itd).

2.3.1 Procentualno ucešce pojednih kategorija osnovnih sredstava u ukupnim osnovnim sredstvima

r.b. Pozicije 2001 % 2002 % 2003 %
1 Smeštajni kapacitet 327,136.48 35 416,236.06 35 575,765.93 31
2 Radni kapacitet 551,458.65 59 725,439.99 61 1,188,678.05 64
3 Prenosni kapacitet 56.080.54 6 47,569.84 4 92,865.47 5
Ukupna osnovna sredstva 934,675.67 100 1,189,245.89 100 1,857,309.45 100

Najveci deo u ukupnim osnovnim sredstvima zauzimaju radni kapaciteti ( mašine, uredaji, instalacije, krupan alat, energetski strojevi itd. ) i to u sve tri godine oko ili iznad 60%. Ucešce radnih kapaciteta u posmatrane tri godine pokazuje da se pomeranja u strukturi osnovnih sredstava vrše u korist radnih kapaciteta, što bi za posledicu trebalo da se pozitivno odrazi na randman osnovnih sredstava. U suprotnom slucaju, znacilo bi se da randman osnovnih sredstava nece biti pozitivan.

2.3.2. Precentualno ucešce buducih kapaciteta (osnovna sredstva u pripremi) u ukupnim osnovnim sredstvima

rb Pozicije 2001 2002 2003
1 Buduci kapaciteti 135,527.97 9,513.97 5,571.93
2 Ukupna osnovna sredstva 934,675.67 1,189,245.89 1,857,309.45
3 1:2 0.145 0.008 0.003

Strukturu osnovnih sredstava potrebno je sagledati sa stanovišta radne sposobnosti osnovnih sredstava. Pri tome je potrebno posebnu pažnju obratiti na procentualno ucešce mase osnovnih sredstava koja je angažovana u pripremi ( buduci kapaciteti) u ukupnim osnovnim sredstvima.

2.3.3. Procentualno ucešce sadašnjih kapaciteta (osnovna sredstva u upotrebi) u ukupnim osnovnim sredstvima

rb Pozicije 2001 2002 2003
1 Sadašnji kapaciteti 662,685.05 841,986.09 1,314,975.09
2 Ukupna osnovna sredstva 934,675.67 1,189,245.89 1,857,309.45
3 1:2 0.709 0.708 0.708

Strukturu osnovnih sredstva je potrebno analizirati i sa stanovišta procentualnog dela sadašnjih kapaciteta u ukupnim osnovnim sredstvima. Dobijeni pozitivni visoki indikator pozitivno ce se odraziti na randman osnovnih sredstava. Ukoliko bi smo dobili suprotan rezultat i randman osnovnih sredstava bio bi negativan.

2.3.4 Odnos izmedu osnovnih sredstava u pripremi i osnovnih sredstava u upotrebi

Randman osnovnih sredstava je u zavisnosti i od medusobnog odnosa izmedu buducih i sadašnjih kapaciteta.

rb Pozicije 2001 2002 2003
1 Buduci kapaciteti 135,527.97 9,513.97 5,571.93
2 Osnovna sredstva u upotrebi 662,685.05 841,986.09 1,314,975.09
3 1:2 0.205 0.011 0.004

2.3.5. Procentualno ucešce poslovnih i neposlovnih osnovnih sredstava u ukupnim osnovnim sredstvima

Za analizu strukture osnovnih sredstava možemo se koristiti kriterijumom koji podrazumeva svrstavanje osnovnih sredstava u deve osnovne grupacije, a u zavisnosti od zadatak kojima služe. To su:
1. Poslovna osnovna sredstva
2. Neposlovna osnovna sredstva

r.b. Pozicije 2001 % 2002 % 2003 %
1 Poslovna sredstva 869,248.37 93 1,094,106.22 92 1,727,297.79 93
2 Neposlovna sredst. 65,427.30 7 95,139.67 8 130,011.66 7

Ukupna Osnovna sredstva 934,675.67 100 1,189,245.89 100 1,857,309.45 100

Ukoliko se pokaže vece ucešce poslovnih sredstava u ukupnim osnovnim sredstvima, to ce za posledicu imati pozitivan efekat na randman osnovnih sredstava.

3. ANALIZA STEPENA KORIŠCENJA OSNOVNIH SREDSTAVA

Analiza korišcenja osnovnih sredstava za cilj ima da utvrdi:
1. Kako se kapaciteti koriste?
2. Koji su razlozi eventualnog, slabog korišcenja?

Dobijena saznanja poslužice nam kako bi na vreme preduzeli odgovarajuce mere u pravcu poboljšanja intenziteta korišcenja osnovnih sredstava. Kapacitet se izražava u razlicitim jedinicama mere, a što zavisi od konkretnog oblika osnovnog sredstva kao i od ucinka koji se pomocu njega postiže. Tako se kapacitet poslovnog prostora može izraziti m2 , ali ta mera cesto nije dovoljna da se izrazi kapacitet poslovnog prostora, te se u zavisnosti od namene poslovnosg prostora kapacitet može izaziti i brojem zaposlenih, brojem mesta u restoranu ili brojem ležaja u hotelima.
Osim jedinice mere, potrebno je utvrditi i jedinicu vremena u kojoj se izražava sposobnost kapaciteta s obzirom na to da pojedina osnovna sredstva imaju razlicite jedinice vremena izražavanja kapaciteta, zavisno od njihove specificnosti. Tako je npr. za kapacitet jednog restorana jedinica vremena broj obroka koji se mogu poslužiti za jedan dan.
Da bi se izrazio ukupan kapacitet preduzeca potrebno je sve pojedinacne kapacitete sabrati.
Medutim, veliki broj industrijskih preduzeca nije u stanju da izrazi kapacitet jedinicom svog ucinka, te se za zajednicki imenilac izražavanja kapaciteta uzimaju instalirana snaga opreme kao i broj sati rada.

3.1 Kapaciteti osnovnih sredstava

Postoje razliciti nazivi koji bliže odreduju kapacitet osnovnih sredstava i to:
• Instalisani kapacitet (projektovani, tehnicki, teorjski ili maksimalni kapacitet koji se ne može nadmašiti)
• Relani kapacitet (proizvodni, radni kapacitet, koji se s bozirom na uslove može normalno koristiti, i on je manji od instalisanog za nosrmalne gubitke kao što su održavanje, oprevke, gubici zbog starosti kapaciteta itd)
• Optimalni kapacitet ( onaj koji ima najpovoljniji odnos izmedu prihoda i troškova , a realni je najcešce i optimalan)
• Potreban ili zauzet kapacitet (koji je potreban za izvršenje poslovnog zadatka, ili koji je zauzet, opterecen u vezi sa poslovnim zadatkom)
• Iskorišcen kapacitet ( onaj koji je realno iskorišcen, a to se može utvrditi tek nakon izvršenja poslovnog zadatka. Javlja se kao korektiv potrebnog, zauzetog kapaciteta)

Sledeci problem je vezan za to, da li kapacitet izražavati za jednu ili više smena, a što je vezano za praksu u odredenoj privrednoj delatnosti. Tako npr. kapacitet visokih peci se racuna na bazi 24 casa dnevno; kapacitet prodavnice na bazi radnog vremena itd. Iskorišcenost kapaciteta se u suštini racuna od realnog kapaciteta.
Strukturu potencijalnog kapaciteta cine: instalisani, realni i optimalni kapacitet, a u kojoj meri ce oni biti zastupljeni zavisi od poslovne aktivnosti preduzeca. Potreban i iskorišcen kapacitet nastaju kao posledica aktivnosti preduzeca u pogledu korišcenja potencijalnog kapaciteta.

U pogledu korišcenja kapaciteta u upotrebi su tri medusobno povezana indikatora:
- stepen izvršenja plana u vidu poslovnog zadatka,
- stepen zauzetosti kapaciteta,
- stepen iskorišcenja kapaciteta

Odnos medu ovim indikatorima se predstavlja kao:

s = p x z
A tabelarno:

r.b.
P o z i c i j e P e r i o d
2001. 2002. 2003.
1.
2.
3. Iskorišceni kapacitet
Planirani kapacitet
Realni kapacitet
4.
5.
6. 1/2 Stepen izvršenja plana (p)
2/3 Stepen zauzetosti kapaciteta (z)
1/3 Stepen iskorišcenosti kapaciteta (s)
PRIMER: Izracunavanje stope korišcenja kapaciteta jednog industrijskog preduzeca
I – utrošena energija izražena u kwh = 22.675.000
S – instalirana radna snaga u kwh = 5.500
T – vreme za koje se vrši izracunavanje u satima – 1 godina= 365 x 24 = 8.760 sati
Q – koeficijent normalnog korišcenja radnog vremena, bez predvidenih gubitaka u vidu dnevnog odmora, remonta mašina itd = 0,7

Stopu korišcenja kapaciteta izracunacemo putem sledeceg indikatora:

I 22.675.000 22.675.000
s = ----------- s = --------------------------- = ------------------ = 0,67 = 67%
S x T x Q 5.500 x 8.760 x 0,7 33.726.000

Što znaci da je stopa korišcenja kapaciteta konkretnog industrijskog preduzeca 67%.

3.2 Faktori koji uticu na korišcenje kapaciteta

Kategorija mašinskih casova predstavlja najuspešniji oblik povezivanja faktora osnovnih sredstava za rezultate ostvarene u proizvodnji.
Planirani stepen zaposlenosti kapaciteta utvrdicemo putem indikatora kod koga se u brojiocu nalaze planirani mašinski casovi a u imeniocu moguci mašnski casovi.

rb Pozicije 2001 2002 2003
1 Planirani mašinski casovi 1,150 1,300 1,700
2 Moguci mašinski casovi 1,200 1,450 1,900
3 1:2 0.958 0.897 0.895
Stepen izvršenja plana utvrdujemo iz odnosa ostvarenih i planiranih mašinskih casova.

rb Pozicije 2001 2002 2003
1 Ostvareni mašinski casovi 1,001 1,204 1,587
2 Planirani mašinski casovi 1,150 1,300 1,700
3 1:2 0.870 0.926 0.934
Ova analiza pokazala je da stepen iskorišcenja planiranosg obima kapaciteta beleži porast, te su u 2001. planirani mašinski sati ostvareni 87%, u 2002. godini 92% a u 2003. cak 93%.
Razlozi za nisko korišcenje kapaciteta su pre svega vezani za: poslovni zadatak, kadrove, organizaciju, korišcenje materijala i tehnološki proces. Tome doprinosi veliki broj faktora.
1. Faktori koji su vezani za poslovni zadatak a koji prouzrokuju zaposlenost kapaciteta, mogu biti: zasicenost tržišta, nivo cena, zatarelost proizvoda ili usluge, aktivnost prodajne službe itd. Da bi se dejstvo ovih faktora minimiziralo i povecao stepen iskorišcenosti kapaciteta, potrebno je preduzeti odredene mere: proširenje tržišta, usvajanje savremenijeg proizvoda, poboljšanje kvaliteta usluge itd.
2. Faktori koji su vezani za korišcenje materijala su neaktivnost nabavne službe, nedoststak odgovarajuceg materijala, enegrije, slab priliv deviza itd, a što se može minimizirati poboljšanjem radne službe, sudelovanjem u investicijama dobavljaca zbog povecanja proizvodnje nedostajuceg materijala, avansiranje dobavljaca itd.
3. Faktori koji prouzrokuju nisko korišcenje kapaciteta a vezani su za kadrove su: nedostatak adekvatnih kadrova, neadekvatna kvalifikaciona struktura kao i nemotivisani kadrovi, a da bi se minimizirao negativan uticaj ovog faktora potrebno je preduzeti mere kao što su: angažovanje adekvatne i kvalifikovane radne snage kao i stvaranje boljih materijalnih uslova što bi predstavljalo bolju motivisanost radne snage kao i efikasniji sistem nagradivanja.
4. Faktori koji su vezani za organizaciju mogu biti: neravnomerno snabdevanje materijalom i alatom, slaba organizacija izrade, nedostaci u tehnickoj dokumentaciji itd.
5. Faktori vezani za tehnološki proces su slaba tehnološka rešenja, koja se mogu otkloniti usavršavanjem onog dela tehnološkog procesa koji prouzrokuje slabu zaposlenost kapaciteta.

4. ANALIZA UTICAJA OSNOVNIH SREDSTAVA NA OBIM PROIZVODNJE I NA TROŠKOVE PROIZVODNJE

Za izracunavanje randmana osnovnih sredstava važan je i stepen izgubljenih mašinskih casova.
Izgubljenu proizvodnju, tj. proizvodnju koja je mogla biti ostvarena da nije bilo izgubljenih mašinskih casova dobicemo množenjem vrednosti ukupne proizvodnje po jednom mašinskom casu sa izgubljenim brojem mašinskih sati.

Izgubljeni mašinski casovi za posledicu ce imati i stajanje radne snage, cime se stvaraju i razni drugi gubitci.

Randman osnovnih sredstava korespondira sa nizom drugih indikatora. Da bi se nakon analize osnovnih sredstava dao jedan celoviti zakljucak, tj. platforma sa koje se mogu donsiti odluke vezane za poslovanje sa osnovnim sredstvima, potrebno je osvrnuti se na korspondenciju indikatora randmana osnovnih sredstava sa nizom drugih indikatora koji su sa njim u kauzalnom odnosu.
1. Iz povezivanja randmana osnovnih sredstava sa dinamikom sonovnih sredstava zakljucicemo da li ce povecanje vrednosti osnovnih sredstava prouzrokovati povecanje randmana osnovnih sredstava. Analizom preduzeca koja je sprovedena u ovom radu, zakljucili smo da se vrednost osnovnih sredstava povecava, ali to za posledicu nije imalo povecanje radndmana osnovnih sredstava, vec je on imao tendenciju opadanja, što predstavlja negativnu pojavu.
2. Randman osnovnih sredstava korespondira i sa stepenom istrošenosti osnovnih sredstava. Osnovna sredstva analiziranog preduzeca imala su relativno visok stepen upotrebljivosti (33%), koji medutim nije bio pracen zadovoljavajucim randmanom osnovnih sredstava.
3. Randman osnovnih sredstava korespondira i sa stepenom iskorišcenja radnih casova osnovnih sredstava. Kod ove klauzule utvrdili smo da su izgubljeni mašinski casovi uticali na smanjene randmana osnovnih sredstava analiziranog preduzeca.
4. Struktura ukupnih osnovnih sredstava je takode u kauzalnoj vezi sa randmanom osnovnih sredstava. Posebno je važan odnos izmedu produktivnih i neproduktivnih delova osnovnih sredstava. Analizirano preduzece je imalo oko 94% zastupljenosti produktivnoh sredstava što je trebalo da se pozitivno odrazi na randman osnovnih sredstava.
5. Indikator randmana osnovnih sredstava uzrocno je povezan i sa indikatorom produktivnosti rada. U tom smislu, traži se odgovor na pitanje, kako ce i u kojoj meri pogoršanje randmana osnovnih sredstava uticati na promene u pogledu produktivnosti rada. Ukoliko randman pokaže tendenciju opadanja na duži rok, to ce se negativno odraziti na produktivnost rada preduzeca.

preuzmi seminarski rad u wordu » » » 

Besplatni Seminarski Radovi